کانون فرهنگی شهید احمد دهقانی



بإسمک الأعظم
اعمال و مناسبت‌های ربیع‌الاول، ماه جشن و سُرور

دو ماه‌ محرم و صفر را پشت سر گذاشتیم و به ماه ربیع‌الاول، بهار ماه‌ها رسیدیم.
 
در این ماه آثار رحمت خداوند هویداست و ذخایر برکات خداوند و نورهای زیبایی او بر زمین فرود آمده است، زیرا میلاد رسول خدا  صلی الله علیه وآله در این ماه است و سزاوار است که همه علاقه‌مندان مکتب اهل بیت(علیهم السلام) آن را ارج نهند و گرامی بدارند.
 
ماه ربیع‌الاول آمیخته با خاطره غم‌انگیزی چون شهادت امام حسن عسکری علیه السلام و مطابق روایت معروف، ماه میلاد مبارک پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه وآله و حضرت صادق علیه السلام ، هجرت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله از مکه به مدینه، آغاز امامت پربرکت حضرت بقیة اللّه صلوات الله علیهاو ماه رخداد واقعه عظیم لیلة‌المبیت» است.
 
به گزارش خبرنگار دین و اندیشه خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، اعمال و وقایع رخ داده در ماه ربیع‌الاول به عنوان سومین ماه قمری، به شرح زیر است:
 
اعمال مشترک اول هر ماه

 
دعای هنگام رؤیت هلال، خواندن سوره حمد، نماز اول ماه و روزه گرفتن، اعمال مشترک اول هر ماه قمری هستند که می‌توانید برای مشاهده شرح و کیفیت انجام آنها به نشانی اینترنتی زیر مراجعه کنید:
 
http://makarem.ir/prayer/?gid=217
 
اعمال مختص این ماه
 
روز اوّل
 
علما گفته‌اند مستحب است، به شکرانه هجرت موفّقیت‌آمیز رسول خدا صلی الله علیه وآله این روز را روزه بگیرند و صدقه و انفاق و احسان نمایند، و همچنین زیارت آن بزرگوار، در این روز مناسب است.
 
مرحوم سیّد بن طاووس»، دعایی را برای این روز در کتاب اقبال نقل کرده است.
 
روز دوازدهم
 
در این روز دو رکعت نماز مستحب است که در رکعت اوّل بعد از حمد، سه مرتبه سوره قل یا ایّها الکافرون» و در رکعت دوم بعد از حمد، سه مرتبه سوره توحید» خوانده شود.
 
روز هفدهم
 
این روز مطابق نظر مشهور علمای امامیّه، روز ولادت رسول خدا(صلی الله علیه وآله) و همچنین میلاد امام صادق(علیه السلام)است و روز بسیار مبارکی و دارای اعمالی است:
 
1) غسل؛ به نیّت روز هفدهم ربیع الاوّل.
 
2) روزه؛ که برای آن فضیلت بسیار نقل شده است، از جمله در روایاتی از ائمّه معصومین(علیهم السلام)آمده است: کسی که این روز را روزه بدارد، خداوند برای او ثواب روزه یکسال را مقرّر می‌فرماید.
 
3) دادن صدقه، احسان نمودن و خوشحال کردن مؤمنان و به زیارت مشاهد مشرّفه رفتن.
 
4) زیارت رسول خدا صلی الله علیه وآله از دور و نزدیک؛ در روایتی از آن حضرت آمده است: هر کس بعد از وفات من، قبرم را زیارت کند مانند کسی است که به هنگام حیاتم به سوی من هجرت کرده باشد، اگر نمی‌توانید مرا از نزدیک زیارت کنید، از همان راه دور به سوی من سلام بفرستید (که به من می‌رسد).
 
5) زیارت امیرمؤمنان، علی(علیه السلام) نیز در این روز مستحب است با همان زیارتی که امام صادق(علیه السلام) در چنین روزی کنار ضریح شریف آن حضرت(علیه السلام) وی را زیارت کرد. برای خواندن این زیات به آدرس زیر مراجعه شود.
 
http://makarem.ir/prayer/?gid=301
 
6) تکریم، تعظیم و بزرگداشت این روز بسیار بجاست، مرحوم سیّد بن طاووس»، در اقبال، در تکریم و تعظیم این روز به خاطر ولادت شخص اوّل عالم امکان و سرور همه ممکنات حضرت نبیّ اکرم(صلی الله علیه وآله) سفارش بسیار کرده است.
 
بنابراین، سزاوار است مسلمین با برپایی جشن‌ها و تشکیل جلسات، هرچه بیشتر با شخصیّت نبیّ مکرّم اسلام صلی الله علیه وآله ، سیره و تاریخ زندگی او آشنا شوند و از آن، برای ساختن جامعه‌ای اسلامی و محمّدی بهره کامل گیرند.
 
رخدادهای این ماه
 
شب اوّل

 
این شب به نام لیلة المبیت» مزیّن است، در این شب یک حادثه مهمّ تاریخی واقع شد و آن این که در سال سیزدهم بعثت، رسول خدا صلی الله علیه وآله از مکّه به قصد هجرت به سوی مدینه، از شهر خارج شد و در غار ثور» پنهان گردید و امیر مؤمنان علی علیه السلام برای اغفال دشمنان، فداکارانه در بستر رسول خدا صلی الله علیه وآله خوابید و مشرکان قریش که خانه رسول خدا صلی الله علیه وآله را محاصره کرده بودند، به گمان آن که رسول خدا صلی الله علیه وآله در بسترش آرمیده است، تا صبح منتظر ماندند و چون صبحگاهان با شمشیرهای به منزل آن حضرت هجوم بردند تا رسول اللّه صلی الله علیه وآله را بکشند، علی علیه السلام را دیدند که از آن بستر برخاست! بدین سان، رسول خدا صلی الله علیه وآله در فرصتی مناسب خود را از چنگال مشرکان قریش نجات داد و علی علیه السلام نیز با این فداکاری، عشق و علاقه و برادری خود را نسبت به رسول خدا صلی الله علیه وآله نشان داد؛ این در حالی بود که هر زمان ممکن بود کسی را که در بستر خوابیده به قتل برسانند.
 
آیه شریفه وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللّهِ وَ اللّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبادِ; بعضی از مردمِ (با ایمان و فداکار) جان خود را در برابر خشنودی خدا می‌فروشند؛ و خداوند نسبت به بندگان مهربان است» در حقّ آن حضرت نازل شد.
 
سال هجرت رسول خدا صلی الله علیه وآله مبدأ تاریخ مسلمانان است و تحوّلی عظیم در جهان اسلام روی داد.
 
روز هشتم

 
در روز هشتم ربیع الأوّل، سال 206، شهادت امام حسن عسکری(علیه السلام) طبق روایتی واقع شده است و از همان روز، امامت حضرت صاحب اّمان، حجّة بن الحسن عجّل الله تعالی فرجه الشریف آغاز شد.
 
روز دهم
 
روز ازدواج رسول خدا صلی الله علیه وآله با حضرت خدیجه کبری(علیها السلام) است در حالی که رسول خدا صلی الله علیه وآله 25 ساله بود و حضرت خدیجه(علیها السلام)40 ساله. به همین مناسبت روزه این روز به عنوان شکرگزاری مستحب شمرده شده است.
 
روز دوازدهم

 
این روز مطابق نظر مرحوم شیخ کلینی و مسعودی و همچنین مشهور میان اهل سنّت، روز ولادت با سعادت نبیّ مکرّم اسلام صلی الله علیه وآله است.
 
همچنین در این روز، رسول خدا صلی الله علیه وآله بعد از 12 روز که مسیر راه میان مکّه و مدینه را پیمود وارد مدینه گردید. و نیز روز انقراض دولت بنی‌مروان در سال 132 است.
 
روز چهاردهم
 
در سال 64 در چنین روزی، یزید بن معاویه به هلاکت رسید.
 
وی پس از سه سال و نُه ماه خلافت که همراه با جنایات عظیمی بود - که مهمترین آن واقعه کربلا و شهادت ابی عبداللّه الحسین علیه السلام و یارانش می‌باشد - در سنّ 37 سالگی در منطقه حوران» زندگی ننگینش به پایان رسید؛ جنازه‌اش را در دمشق دفن کردند؛ ولی اکنون اثری از او نیست.
 
شب هفدهم

 
طبق روایات مشهور شیعه، شب ولادت حضرت خاتم الانبیا، رسول معظّم اسلام صلی الله علیه وآله است و شب بسیار مبارکی است.
 
همچنین یکسال قبل از هجرت رسول خدا صلی الله علیه وآله ، در چنین شبی معراج آن حضرت صورت گرفت.
 
روز هفدهم
 
همان گونه که گفتیم مشهور میان علمای امامیّه آن است که روز هفدهم ربیع الأوّل، روز ولادت با سعادت رسول خدا حضرت محمّد بن عبداللّه صلی الله علیه وآله است و معروف آن است که ولادتش در مکّه معظّمه، واقع شده است، و زمان ولادتش هنگام طلوع فجر، روز جمعه، سنه عام الفیل بوده است. (عام الفیل سالی است که ابرهه با لشکرش که بر فیل سوار بودند به قصد تخریب کعبه آمد، ولی همگی نابود شدند).
 
همچنین در چنین روزی در سال 83 هجری قمری، ولادت امام صادق(علیه السلام) واقع شده است و از این جهت نیز بر اهمّیّت این روز افزوده شده است.
 
ماه ربیع الأوّل گرچه آغاز آن آمیخته با خاطره غم‌انگیز و اندوه‌بار شهادت امام حسن عسکری(علیه السلام)است، ولی از آن جا که میلاد مبارک حضرت ختمی مرتبت رسول گرامی اسلام صلی الله علیه وآله مطابق روایت معروف، در هفدهم این ماه و طبق روایت غیرمعروف، در دوازدهم آن واقع شده و میلاد حضرت صادق علیه السلام نیز در هفدهم این ماه است، ماه شادی و جشن و سُرور است.
 
از آن جا که هجرت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله که سرچشمه دگرگونیِ عمیق در جهانِ اسلام و عزّت و شوکت مسلمین شد، و همچنین داستان لیلة‌المبیت» در این ماه واقع گردیده، و آغاز امامت پربرکت حضرت بقیة اللّه (ارواحنا فداه) همزمان با شهادتِ پدر بزرگوارش نیز می‌باشد؛ در مجموع از ماه‌های بسیار پربرکت و پرخاطره است، که سزاوار است، همه علاقه مندان مکتب اهل بیت(علیهم السلام) آن را ارج نهند و گرامی بدارند.
 
منبع:
 
پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله مکارم شیرازی
/2759/

راسخون

بإسمک الأعظم

ماه صفر دومین ماه قمری است که برای نامگذاری آن دو دلیل ذکر می شود:

نخست این که از صُفْرَة به معنای زردی گرفته شده، زیرا زمان انتخاب نام با فصل پاییز و زرد شدن برگ درختان مقارن بوده است.

دلیل دوم این که از صِفْر به معنای خالی گرفته شده است، چرا که با پایان یافتن ماه های حرام(رجب، ذی القعده، ذی الحجه و محرم) قبایل بار دیگر وارد جنگ می شدند و شهرها خالی می شد.

معروف است که صفر ماهی منحوس است. در چرایی منحوس بودن ماه صفر دلایلی از جمله رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله، شهادت امام حسن علیه السلام و امام رضا علیه السلام در این ماه را ذکر می کنند. همچنین ابتدای ماه صفر با ورود کاروان اسرا به شهر شام مصادف است، و نیز آغاز جنگ صفین در نخستین روز صفر بوده است.

در برخی از روایات اسلامی آمده است که مسلمانان از انجام کارهای مهم در ماه صفر، پرهیز و برای دفع آفات و بلایای این ماه بسیار صدقه دهند. به همین دلیل مسلمانان از این ماه به عنوان ماهی نحس و بد یمن یاد می کنند، چرا که در این ماه وحی قطع می شود. حضرت علی علیه السلام در این مورد فرموده است: با رحلت پیامبرصلی الله علیه وآله چیزی قطع شد که با فوت هیچ احدی قطع نشد.

اول ماه صفر

اعمال مشترک اول هر ماه در ابتدای ماه صفر نیز قابل توجه است از جمله:

دعا

در زمان دیدن هلال خواندن دعای هلال وارد شده است. حداقل آن است که سه مرتبه بگوید: اللّهُ اَکْبَر و سه مرتبه لا إلهَ الَّا الْلّه و سپس بگوید: اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذی أذْهَبَ شَهْرَ کَذا وَ جاءَ بِشَهْرِ کَذا.

بهترین دعای زمان رؤیت هلال، دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه است.

قرآن

خواندن هفت مرتبه سوره حمد».

روزه

از أموری که بر آن تأکید شده، سه روز روزه گرفتن در هر ماه است. مرحوم علامه مجلسی در زادالمعاد می گوید: مطابق مشهور، این سه روز، پنجشنبه اول ماه و پنجشنبه آخر ماه و چهارشنبه اول از دهه وسط ماه است.

نماز

شب اول ماه: دو رکعت نماز بجا آورد، به این نحو که: در هر رکعت پس از سوره حمد سوره انعام را بخواند سپس از خداوند متعال بخواهد که او را از هر ترسی و هر دردی ایمن گرداند.

روز اول ماه: خواندن نماز اول ماه که آن دو رکعت است، در رکعت اول بعد از حمد سی مرتبه سوره توحید و در رکعت دوم بعد از حمد سی مرتبه سوره قدر بخواند و بعد از نماز صدقه ای در راه خدا بدهد،هر کس چنین کند، سلامت خود را در آن ماه از خداوند متعال گرفته است.

اعمال مستحبی ماه صفر

درباره اعمال مستحبی که در ماه صفر ذکر شده، اهم آن ها خواندن دعا، تلاوت قرآن، اقامه نماز و روزه داری است.

دعای ویژه ماه صفر نیز از محدث بزرگ مرحوم فیض کاشانی» نقل شده که مستحب است هر روز 10 مرتبه قرائت شود:

یا شَدیدَ الْقُوی وَیا شَدیدَ الْمِحالِ یا عَزیزُ یا عَزیزُ یا عَزیزُ ذَلَّتْ بِعَظَمَتِکَ جَمیعُ خَلْقِکَ فَاکْفِنی شَرَّ خَلْقِکَ یا مُحْسِنُ یا مُجْمِلُ یا مُنْعِمُ یا مُفْضِلُ یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّی کُنْتُ مِنَ الظّالِمینَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَجَّیْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنینَ وَصَلَّی اللّهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِهِ الطَّیِّبینَ الطّاهِرینَ.

ای سخت نیرو و ای سخت عقوبت! ای عزیز، ای عزیز، ای عزیز! در برابر عظمت تو همه آفریدگانت خوار شدند، پس کفایت کن از من شر خلقت را. ای نیکو ده، ای زیبایی بخش، ای نعمت بخش، ای فزون بخش، ای که معبودی جز تو نیست! منزهی تو و من از ستمکاران هستم. پس دعای او (یونس) را اجابت کردیم و از اندوه نجاتش دادیم و این چنین نجات دهیم مؤمنان را و درود خدا بر محمد و آل پاک و پاکیزه اش

سید بن طاووس در کتاب اقبال الاعمال نیز اعمالی را برای ماه صفر ذکر کرده که به شرح ذیل است:

روز سوم

در روز سوم ماه صفر، دو رکعت نماز بخوان که در رکعت اوّل سوره حمد و سوره فتح و در رکعت دوم سوره حمد و سوره توحید قرائت شود و پس از سلام نماز، صد بار صلوات بفرست و صد بار آل ابی سفیان را لعنت کن و صد مرتبه استغفار نما و آنگاه حاجت خویش را از خداوند بخواه.

روزبیستم

در روز اربعین زیارت امام حسین علیه السلام مستحب است و مورد تأکید قرار گرفته. در روایتی که شیخ طوسی از امام حسن عسکری علیه السلام نقل کرده، چنین آمده است: نشانه های مؤمن پنج چیز است: به جای آوردن 51 رکعت نماز(17 رکعت نماز واجب و 34 رکعت نافله)؛ خواندن زیارت اربعین امام حسین علیه السلام؛ انگشتر را بر دستِ راست نهادن؛ پیشانی را به هنگام سجده بر خاک گذاردن و "بسم الله الرّحمن الرّحیم" را در نماز بلند گفتن.

زیارت اربعین که در این روز مستحب است، در کتاب های دعا آمده است و چنین است:

السَّلامُ عَلَی وَلِیِّ اللَّهِ وَ حَبِیبِهِ السَّلامُ عَلَی خَلِیلِ اللَّهِ وَ نَجِیبِهِ السَّلامُ عَلَی صَفِیِّ اللَّهِ وَ ابْنِ صَفِیِّهِ السَّلامُ عَلَی الْحُسَیْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ السَّلامُ عَلَی أَسِیرِ الْکُرُبَاتِ وَ قَتِیلِ الْعَبَرَاتِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّهُ وَلِیُّکَ وَ ابْنُ وَلِیِّکَ وَ صَفِیُّکَ وَ ابْنُ صَفِیِّکَ الْفَائِزُ بِکَرَامَتِکَ أَکْرَمْتَهُ بِالشَّهَادَةِ وَ حَبَوْتَهُ بِالسَّعَادَةِ وَ اجْتَبَیْتَهُ بِطِیبِ الْوِلادَةِ وَ جَعَلْتَهُ سَیِّدا مِنَ السَّادَةِ وَ قَائِدا مِنَ الْقَادَةِ وَ ذَائِدا مِنَ الذَّادَةِ وَ أَعْطَیْتَهُ مَوَارِیثَ الْأَنْبِیَاءِ وَ جَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلَی خَلْقِکَ مِنَ الْأَوْصِیَاءِ فَأَعْذَرَ فِی الدُّعَاءِ وَ مَنَحَ النُّصْحَ وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَیْرَةِ الضَّلالَةِ وَ قَدْ تَوَازَرَ عَلَیْهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْیَا وَ بَاعَ حَظَّهُ بِالْأَرْذَلِ الْأَدْنَی وَ شَرَی آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْکَسِ وَ تَغَطْرَسَ وَ تَرَدَّی فِی هَوَاهُ وَ أَسْخَطَکَ وَ أَسْخَطَ نَبِیَّکَ ،

سلام بر ولیّ خدا و حبیبش،سلام بر دوست خدا و نجیبش،سلام بر بنده‏ برگزیده خدا و فرزند برگزیده‏اش،سلام بر حسین مظلوم شهید،سلام بر آن دچار گرفتاریها و کشته اشکها،خدایا من گواهی می‏دهم که حسین ولیّ تو و فرزند ولیّ تو،و فرزند برگزیده توست‏ حسینی که به کرامتت رسیده،او را به شهادت گرامی داشتی،و به خوشبختی اختصاصش دادی،و به پاکی ولادت‏ برگزیدی،و او را آقایی از آقایان،و پیشروی از پیشرویان،و مدافعی از مدافعان حق قرار دادی،و میراثهای پیامبران را به او عطا فرمودی،و او را از میان جانشینان حجّت بر بندگانت قرار دادی،و در دعوتش جای‏ عذری باقی نگذاشت،و از خیرخواهی دریغ نورزید،و جانش را در راه تو بذل کرد،تا بندگانت را از جهالت و سرگردانی گمراهی برهاند،درحالی‏که بر علیه او به کمک هم برخاستند،کسانی‏که دنیا مغرورشان کرد،و بهره واقعی خود را به فرومایه‏تر و پست‏تر چیز فروختند،و و آخرتشان را به کمترین بها به گردونه فروش گذاشتند،تکبّر کردند و خود را در دامن هوای نفس انداختند،تو را و پیامبرت را به خشم‏ آوردند،

وَ أَطَاعَ مِنْ عِبَادِکَ أَهْلَ الشِّقَاقِ وَ النِّفَاقِ وَ حَمَلَةَ الْأَوْزَارِ الْمُسْتَوْجِبِینَ النَّارَ [لِلنَّارِ] فَجَاهَدَهُمْ فِیکَ صَابِرا مُحْتَسِبا حَتَّی سُفِکَ فِی طَاعَتِکَ دَمُهُ وَ اسْتُبِیحَ حَرِیمُهُ اللَّهُمَّ فَالْعَنْهُمْ لَعْنا وَبِیلا وَ عَذِّبْهُمْ عَذَابا أَلِیما السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ سَیِّدِ الْأَوْصِیَاءِ أَشْهَدُ أَنَّکَ أَمِینُ اللَّهِ وَ ابْنُ أَمِینِهِ عِشْتَ سَعِیدا وَ مَضَیْتَ حَمِیدا وَ مُتَّ فَقِیدا مَظْلُوما شَهِیدا وَ أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ مُنْجِزٌ مَا وَعَدَکَ وَ مُهْلِکٌ مَنْ خَذَلَکَ وَ مُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَکَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ وَفَیْتَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِهِ حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ فَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ ظَلَمَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِکَ فَرَضِیَتْ بِهِ،

و اطاعت کردند از میان بندگانت،اهل شکاف‏افکنی و نفاق و بارکشان گناهان سنگین،و سزواران آتش را پس با آنان درباره تو صابرانه و به حساب تو جهاد کرد،تا در طاعت تو خونش ریخته شد و حریمش مباح گشت‏ خدایا آنان را لعنت کن لعنتی سنگین،و عذابشان کن عذابی دردناک،سلام بر تو ای فرزند رسول خدا،سلام‏ بر تو ای فرزند سرور جانشینان،شهادت می‏دهم که تو امین خدا و فرزند امین اویی،خوشبخت زیستی،و ستوده درگذشتی،و از دنیا رفتی گم‏گشته،و مظلوم و شهید،گواهی می‏دهم که خدا وفاکننده است آنچه را به تو وعده داده،و نابودکننده کسانی را که از یاری‏ات دریغ ورزیدند،و عذاب کننده کسانی را که تو را کشتند،و گواهی می‏دهم که تو به عهد خدا وفا کردید و در راهش به‏ به جهاد برخاستی تا مرگ فرا رسید،پس خدا لعنت کند کسانی را که تو را کشتند،و به تو ستم کردند،و این جریان را شنیدند و به آن خشنود شدند،

اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ أَنِّی وَلِیٌّ لِمَنْ وَالاهُ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاهُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ کُنْتَ نُورا فِی الْأَصْلابِ الشَّامِخَةِ وَ الْأَرْحَامِ الْمُطَهَّرَةِ [الطَّاهِرَةِ] لَمْ تُنَجِّسْکَ الْجَاهِلِیَّةُ بِأَنْجَاسِهَا وَ لَمْ تُلْبِسْکَ الْمُدْلَهِمَّاتُ مِنْ ثِیَابِهَا وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ مِنْ دَعَائِمِ الدِّینِ وَ أَرْکَانِ الْمُسْلِمِینَ وَ مَعْقِلِ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ الْإِمَامُ الْبَرُّ التَّقِیُّ الرَّضِیُّ اَّکِیُّ الْهَادِی الْمَهْدِیُّ وَ أَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِکَ کَلِمَةُ التَّقْوَی وَ أَعْلامُ الْهُدَی وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَی وَ الْحُجَّةُ عَلَی أَهْلِ الدُّنْیَا وَ أَشْهَدُ أَنِّی بِکُمْ مُؤْمِنٌ وَ بِإِیَابِکُمْ مُوقِنٌ بِشَرَائِعِ دِینِی وَ خَوَاتِیمِ عَمَلِی وَ قَلْبِی لِقَلْبِکُمْ سِلْمٌ وَ أَمْرِی لِأَمْرِکُمْ مُتَّبِعٌ وَ نُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّةٌ حَتَّی یَأْذَنَ اللَّهُ لَکُمْ فَمَعَکُمْ مَعَکُمْ لا مَعَ عَدُوِّکُمْ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ عَلَی أَرْوَاحِکُمْ وَ أَجْسَادِکُمْ [أَجْسَامِکُمْ‏] وَ شَاهِدِکُمْ وَ غَائِبِکُمْ وَ ظَاهِرِکُمْ وَ بَاطِنِکُمْ آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ.

خدای من تو را شاهد می‏گیرم که من دوستم با آنان‏که او را دوست دارند،و دشمن با آنان‏ که با او دشمنند،پدر و مادرم فدایت ای فرزند رسول خدا،گواهی می‏دهم که تو در صلبهای بلندمرتبه‏ و رحمهای پاک نوری بودی،جاهلیت با ناپاکیهایش تو را آلوده نکرد،و از جامه‏های تیره و تارش‏ به تو نپوشاند،و گواهی می‏دهم که تو از ستونهای دین،و پایه‏های مسلمانان،و پناهگاه مردم مؤمنی،و گواهی می‏دهم که پیشوای نیکوکار،با تقوا،راضی به مقدرات حق،پاکیزه،هدایت کننده،و هدایت شده‏ای،و گواهی می‏دهم که امامان‏ از فرزندانت،اصل تقوا،و نشانه‏های هدایت،و دستگیره محکم،و حجّت بر اهل دنیا هستند و گواهی می‏دهم که من به یقین مؤمن به شمایم،و به بازگشتتان یقین دارم،براساس قوانین دینم،و عواقب عملم،و قبلم با قلبتان در در صلح،و کارم پیرو کارتان،و یاری‏ام برای شما آماده است،تا خدا به شما اجازه دهد،پس با شمایم نه با دشمنانتان،درودهای خدا بر شما،و بر ارواح و پیکرهایتان،و بر حاضر و غایبتان،و بر ظاهر و باطنتان،آمین ای پروردگار جهانیان.

پس دو رکعت نماز می‏خوانی،و به آنچه می‏خواهی دعا می‏کنی و برمی‏گردی.

http://www.hawzah.net/fa/article/view/93298


بإسمک الأعظم
محرم الحرام


پیش از اسلام، عرب جنگ در ماه محرم را حرام می دانست و ترک مخاصمه می کرد؛ لذا از آن زمان این ماه بدین اسم نامگذاری شد.(1) و روز اول محرم را اول سال قمری قرار دادند.(2) در توضیح این که چرا ماه های دیگر که جنگ در آنها حرام است، محرم نامیده نمی شود می توان گفت: چون ترک جنگ از این ماه شروع می شد به آن محرم گفتند.

این ماه در مکتب تشیع یادآور نهضت حضرت سیدالشهدا (علیه السلام) و حماسه جاودان کربلاست.

این ماه، یادآور دلاورمردی های یاران با وفای اباعبدالله الحسین(علیه السلام)، فداکاری های زینب کبری(سلام الله علیها)، حضرت سجاد(علیه السلام)، و همه اسرای کاروان امام حسین(علیه السلام)، است. این ماه، یادآور خطبه ها و شعارهای آگاهی بخش سالار شهیدان، نطق آتشین حضرت زینب(سلام الله علیها) و خطابه غرّای زین العابدین(علیه السلام)، است.

این ماه، یادآور استقامت حبیب بن مظاهر و شهادت عون و جعفر است.

آری این ماه، ماه پیروزی حق بر باطل است.

 

محرم از منظر معصوم

شیعیان از امام رضا(علیه السلام)، چنین نقل شده است: وقتی محرم فرا می رسید، پدرم خندان دیده نمی شد، حزن و اندوه تا پایان دهه اول بر او غالب بود و روز عاشورا، روز حزن و مصیبت و گریه ایشان بود.»(3)

همچنین حضرت امام رضا(علیه السلام) درباره عاشورا می فرماید: کسی که عاشورا روز مصیبت و اندوه و گریه اش باشد، خداوند قیامت را روز شادمانی و سرور او قرار خواهد داد.»(4)

 

اعمال شب اول ماه محرم

نماز: این شب چند نماز دارد که یکی از آنها به شرح ذیل است:

دو رکعت، که در هر رکعت بعد از حمد یازده مرتبه سوره توحید خوانده شود.

روزه گرفتن در روز عاشورا کراهت دارد؛ ولی بهتر است بدون قصد روزه، تا بعد از نماز عصر از خوردن و آشامیدن خودداری شود

در فضیلت این نماز چنین آمده است:

خواندن این نماز و روزه داشتن روزش موجب امنیّت است و کسی که این عمل را انجام دهد، گویا تمام سال بر کار نیک مداومت داشته است.»(5)

احیای این شب.(6)

نیایش و دعا.(7)

 

اعمال روز اول محرم

اول محرم هر سال اولین روز سال قمری است. از امام محمدباقر(علیه السلام) روایت شده است: آن کس که این روز را روزه بدارد، خداوند دعایش را اجابت می کند، همانگونه که دعای زکریا(علیه السلام) را اجابت کرد.»(8)

دو رکعت نماز خوانده شود و پس از آن سه بار دعای زیر قرائت گردد:

اللّهم انت الاله القدیم و هذه سنةٌ جدیدةٌ فاسئلک فیها العصمة من الشیطان و القوَّة علی هذه النّفس الامّارة بالسُّوء»(9)؛ بارالها! تو خدای قدیم و جاودانی و این سال، سال نو است، از تو می خواهم که مرا در این سال از شیطان حفظ کنی و بر نفس اماره (راهنمایی کننده) به بدی پیروز سازی.

عزاداری
روز دوم محرم

در چنین روزی کاروان امام حسین(علیه السلام) در سال 61 ه.ق وارد سرزمین کربلا شد و با ممانعت لشکر حرّ مجبور به توقّف در آنجا گردید.(10)

 

روز سوم محرم

از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) نقل شده است: هر کس در این روز روزه بگیرد، خداوند دعایش را اجابت کند.»(11) در آن روز سپاه عمر بن سعد وارد کربلا شد.

 

روز چهارم محرم

بی نتیجه بودن مذاکره حضرت سیدالشهداء(علیه السلام)، با عمر بن سعد برای وادار کردن لشکر وی به ترک جنگ و دعوت او و لشکرش جهت ملحق شدن به سپاه اسلام.

 

روز هفتم محرم

روزه گرفتن مستحب است.

از امام رضا(علیه السلام)، چنین نقل شده است: وقتی محرم فرا می رسید، پدرم خندان دیده نمی شد، حزن و اندوه تا پایان دهه اول بر او غالب بود و روز عاشورا، روز حزن و مصیبت و گریه ایشان بود

روز نهم محرم

تاسوعای حسینی، روز محاصره امام حسین(علیه السلام) و اصحابش در سرزمین کربلا توسط سپاه شمر.(12)

 

اعمال شب عاشورا

1ـ چند نماز برای این شب در روایات آمده است که یکی از آنها چنین است:

چهار رکعت نماز که در هر رکعت بعد از سوره حمد، 50 بار سوره توحید خوانده می شود. پس از پایان نماز، 70 بار سبحان الله والحمدالله و لا اله الاّ الله و الله اکبر ولا حول ولا قوة الاّ بالله العلیّ العظیم» خوانده شود.(13)

2ـ احیای این شب کنار قبر امام حسین(علیه السلام).(14)

3ـ دعا و نیایش. (15)

 

اعمال روز عاشورا

عزاداری بر امام حسین(علیه السلام) و شهدای کربلا، در این مورد از امام رضا(علیه السلام) نقل شده است:

هر کس کار و کوشش را در این روز، رها کند، خداوند خواسته هایش را برآورد و هر کس این روز را با حزن و اندوه سپری کند، خداوند قیامت را روز خوشحالی او قرار دهد. (16)

2ـ زیارت امام حسین(علیه السلام).(17)

3ـ روزه گرفتن در این روز کراهت دارد؛ ولی بهتر است بدون قصد روزه، تا بعد از نماز عصر از خوردن و آشامیدن خودداری شود. ()

4ـ آب دادن به زائران امام حسین(علیه السلام).(19)

5ـ خواندن سوره توحید هزار مرتبه.(20)

6ـ خواندن زیارت عاشورا. (21)

7ـ گفتن هزار بار ذکر اللّهم العن قتلة الحسین(علیه السلام).»(22)

 

روز دوازدهم محرم

ورود کاروان اسیران کربلا به کوفه و شهادت حضرت سجاد(علیه السلام) در سال 94 ه ق.

 

پی نوشت ها:

1) مصباح کفعمی، ص 509.

2) فرهنگ عاشورا، ص 405، جواد محدثی.

3) وسائل الشیعه، ج 5، ص 394، حدیث 8.

4) همان، حدیث 7.

5) بحارالانوار، ج 98، ص 333؛ وسائل الشیعه، ج 5، ص 294، حدیث 1؛ مفاتیح الجنان، ص 286.

6) مصباح المتهجد، ص 783.

7) بحارالانوار، ج 98، ص 324.

8) عروة الوثقی، ج 2، ص 243؛ وسائل الشیعه، ج 7، ص 347، حدیث 3.

9) بحارالانوار، ج 98، ص 334.

10) فرهنگ عاشورا، ص 406.

11) عروة الوثقی، ج 2، ص 242؛ وسائل الشیعه، ج 7، ص 348.

12) وسائل الشیعه، ج 7، ص 339، حدیث 1.

13) همان، ص 295، حدیث 4 و 5.

14) بحارالانوار، ج 98، ص 340.

15) همان، ص 338.

16) بحارالانوار، ج 98، ص 43، حدیث 5.

17) کامل ایارات، ص 174، حدیث 5 و 6.

) وسائل الشیعه، ج 7، ص 338، حدیث 7.

19) کامل ایارات، ص 174، حدیث 5.

20) وسائل الشیعه، ج 7، ص 339، حدیث 8.

21) کامل ایارات، ص 174.

22) مفاتیح الجنان، ص 298
تبیان


بإسمک الأعظم

وقایع و اعمال ذی الحجه الحرام

اعمال عمومی دهه اول

بدان که این ماه از ماه های شریفه است و چون این ماه واصل می شد، صلحای صحابه و تابعین اهتمام عظیم در عبادت می کردند و دهه اولِ آن، ایامش ایام معلومات و در نهایت فضیلت و برکت است، و از رسول خدا صلی الله علیه و آله مروی است که: عمل خیر و عبادت در هیچ ایامی نزد حق تعالی محبوب تر نیست از این دهه. و از برای این دهه اعمال چند است:
1. روزه گرفتن نُه روزِ اولِ این دهه که ثواب روزه تمام عمر را دارد.
2. خواندن دو رکعت نماز مابین مغرب و عشا در تمام شب های این دهه، در هر رکعت بعد از حمد»، یک مرتبه توحید» و این آیه را بخواند: وَ واعَدنا مُوسی[1] که هرکه چنین کند با ثواب حاجیان شریک خواهد بود.
3. بخواند این تهلیلات مبارکه علویه را، و اگر روزی ده مرتبه بخواند بهتر است و از برای آن فضیلت بسیاری ذکر شده: لا اللهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ اللَّیالی وَالدُّهُورِ.[2]

اعمال روز اول

روز اول روز بسیار مبارکی است و در آن چند عمل وارد است:
1. روزه که ثواب هشتاد ماه دارد. 2. خواندن نماز حضرت فاطمه علیها السلام » است و آن چهار رکعت است به دو سلام، مثل نماز امیرالمؤمنین علیه السلام »، در هر رکعت حمد» یک مرتبه و توحید» پنجاه مرتبه و بعد از سلام، تسبیح آن حضرت بخواند. 3. نمازی است که آن دو رکعت است پیش از زوال به نیم ساعت. در هر رکعت حمد» یک مرتبه و هر یک از توحید» و آیةالکرسی» و انا انزلناه» ده مرتبه. [3]

دعای دهه اول ذی الحجه

ابوحمزه ثمالی روایت کرده است که امام جعفر صادق علیه السلام هر روزی از ده روز ذی الحجه، بامداد و شامگاه این دعا بخواندی: اللهم هذه الایام.

وقایع و اعمال روزها

روز چهارم: شیخ بهایی فرمود که: روز زینت است که موسی علیه السلام غلبه کرد بر ساحران، هنگامی که عصای خود را افکند.
روز پنجم: در این روز، سنه 220، به قولی شهادت حضرت جواد علیه السلام واقع شده و مشهور آخر ذی القعده است.
روز ششم: در این روز، بنا بر روایتی تزویج فاطمه علیها السلام به امیرالمؤمنین علیه السلام شده.
روز هفتم: روزی است که حضرت موسی علیه السلام بر ساحران غلبه کرد.[4] در این روز، سنه 114، وفات حضرت باقر علیه السلام واقع شد. شیخ کلینی و دیگران از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده اند که فرمود: پدرم را بیماری صعبی عارض شد که اکثر مردم بر آن حضرت خائف شدند و اهل بیت آن حضرت گریان گردیدند. حضرت فرمود که: من در این مرض نخواهم رفت؛ زیرا که دو کس نزد من آمدند و مرا چنین خبر دادند. پس، از آن مرض صحت یافت و مدتی صحیح و سالم ماند. پس روزی مرا طلبید و فرمود: جمعی از اهل مدینه را حاضر کن. چون ایشان را حاضر کردم، فرمود که: ای جعفر! چون من به عالم بقا، رحلت کنم مرا غسل ده و کفن کن و قبر من چهار انگشت از زمین بلند گردان و آب بر قبر من بریز و اهل مدینه را گواه گرفت.
چون ایشان رفتند، گفتم: ای پدر! آنچه می فرمودی به عمل می آورم و احتیاج به گواه نبود. فرمود: ای فرزند! برای این گواه گرفتم که بدانند تویی وصیّ من و در امامت با تو نزاع نکنند. گفتم: ای پدر بزرگوار! من امروز شما را از همه روز صحیح تر می یابم و آزاری در شما مشاهده نمی نمایم. فرمود: آن دو کس که مرا در آن مرض خبر دادند که صحت می یابم، در این مرض به نزد من آمدند و گفتند: به عالم بقا، رحلت می نمایی، و به روایت دیگر فرمود که: ای فرزند گرامی! مگر نشنیدی که حضرت علی بن الحسین علیه السلام از پس دیوار مرا ندا کرد که: ای محمد بیا، زود باش که ما انتظار تو را می کشیم.
روایت شده که آن حضرت هشتصد درهم برای تعزیه و ماتم خود وصیت فرمود، و از حضرت صادق علیه السلام مروی است که پدرم گفت: ای جعفر! از مال من وقفی بکن برای ندبه کنندگان که ده سال در منا در موسم حج بر من گریه کنند و رسم ماتم را تجدید نمایند. بالجمله، آن حضرت را به زهر شهید کردند و آیا قاتل آن حضرت هشام بن عبدالملک است یا ابراهیم بن الولید؟ اختلاف است و در بعضی روایات است که عبدالملک مروان، زینی فرستاد در مدینه و بر اسب زدند و حضرت باقر علیه السلام سوار شد و در آن زهری تعبیه کرده بودند. پس بدن مکرمش ورم کرد و آثار موت در خود مشاهده نمود، سپس وصیت خود را فرمود و سه روز در درد و الم بود و در روز سوم از اثر زهر شهید شد.[5]
روز هشتم: روز تَرْوِیه» است و در این روز حُجاج نیت حج تمتع کنند و محرم شده، از مکه به سمت منا» روند و شب را در آنجا بیتوته کنند و صبح عرفه به جانب عرفات روند. و روزه این روز، فضیلت دارد و کفاره شصت سال روایت شده.[ 6]
شب نهم: این شب، از لیالی متبرکه و شب مناجات با قاضی الحاجات است و توبه در آن شب مقبول و دعا در آن مستجاب است و کسی که آن شب را به عبادت به سر آورد، اجر صد و هفتاد سال عبادت داشته باشد و از برای آن شب چند عمل است:
1. بخواند: اَللّهُمَّ یا شاهِدَ کُلِّ نَجْوی، الخ». 2. بخواند تسبیحات عشر را. 3. بخواند دعای اَللّهُمَّ مَنْ تَعَبَّاً وَ تَهَیَّاَ» را که در روز عرفه و شب های جمعه نیز وارد است. 4. زیارت کند زمین کربلا را و بماند در آنجا تا روز عید تا آنکه از شر آن سال نگاه داشته شود.
روز نهم: این روز، روز عرفه و از اعیاد عظیمه است، اگرچه به اسم عید نامیده نشده است. و روزی است که حق تعالی، بندگان خود را به عبادت و اطاعت خویش خوانده و موائد جود و احسان خود را برای ایشان گسترانیده و وعده فرموده ایشان را به آمرزش گناهان ایشان و پوشانیدن عیب هایشان، و از برای این روز اعمالی چند است:
1. غسل 2. زیارت امام حسین علیه السلام ، و اگر کسی توفیق یابد که در این روز، در تحت قبه مقدسه آن حضرت باشد ثوابش کمتر نیست از کسی که در عرفات باشد، بلکه زیاده است. 3. بعد از نماز عصر پیش از آنکه مشغول به خواندن دعاهای عرفه شود دو رکعت نماز به جا آورد در زیر آسمان و اعتراف کند نزد حق تعالی به گناهان خود تا فایز شود به ثواب اهل عرفات و گناهانش آمرزیده گردد. بعد از این دو، دو رکعت دیگر به جا آورد: در رکعت اول حمد» و توحید» و در دوم حمد» و جحد». پس از آن، چهار رکعت دیگر به جا آورد، در هر رکعت حمد» و پنجاه مرتبه توحید» که این چهار رکعت نماز بعینه نماز امیرالمؤمنین علیه السلام است که فضیلت بسیار دارد. 4. دعای 47 صحیفه کامله را بخواند. 5. دعای عرفه سیدالشهدا علیه السلام را بخواند. 6. بخواند دعاهای عرفه را که وارد شده از حضرت رسول صلی الله علیه و آله و علی بن الحسین و حضرت صادق و کاظم علیهم السلام .
بهترین اعمال در این روز، دعاست و در تمام ایام سال این روز شریف به جهت دعا امتیازی دارد، لاجرم دعاهای بسیار برای این روز، وارد شده است. عمل ام داود» در این روز، به جا آوردن نیکو است، و احادیث در باب روزه این روز مختلف است و اکثر علما جمع کرده اند مابین احادیث به اینکه اگر روزه او را از دعا کردن ضعیف نگرداند، سنت است، والا مکروه است. گفته شده که در این روز، توبه آدم قبول شده و حضرت ابراهیم و حضرت عیسی متولد شده اند و توریة» بر داود» نازل شده[7]
شب دهم: این شب، از لیالی متبرکه و از جمله چهار شبی است که احیای آنها سنت است و درهای آسمان در این شب باز است، و در این شب سنت است زیارت امام حسین علیه السلام .[ 8]
روز دهم: روز عید اضحی است و بسیار روز شریفی است. و ما در عید فطر به مختصری از آداب عید اشاره کردیم و در اینجا نیز چند عمل مذکور می شود:
1. غسل است که در این روز سنت مؤکد است و بعضی از علما واجب دانسته اند. 2. نماز عید است به همان نحو که در عید فطر ذکر شده، لکن در این روز مستحب است که افطار بعد از نماز از گوشت قربان شود. 3. خواندن دعاهایی است که وارد شده پیش از نماز عید و بعد از نماز آن، و بهترین دعاهای این روز دعای 48 صحیفه است: اَللّهُمَّ هذا یَوْمٌ مُبارکٌ.» و اگر دعای 46، یا مَنْ یَرْحَمُ مَنْ لا یَرْحَمُهُ الْعِبادُ» را نیز بخواند، خوب است. 4. خواندن دعای ندبه است. 5. قربانی است که سنت مؤکد است.[ 9]
روز یازدهم: این روز، اولِ ایام سه روزه تشریق است که حرام است روزه آنها بر کسی که در منا» است، و به قولی روز ولادت حضرت رضا علیه السلام است.
شب چهاردهم: شَقُّ القمر شده به اعجاز رسول خدا صلی الله علیه و آله در مکه معظمه به نحوی که در کتب معتبره ذکر شده است[10]
روز پانزدهم: در این روز، سنه 34، اصحاب رسول خدا صلی الله علیه و آله اطراف خانه عثمان را محاصره کردند و از او درخواست نمودند که خویشتن را از خلافت خلع کند. عثمان می گفت: لباسی را که خدا بر من پوشانده از خود دور نمی کنم. مردم هم کار را بر او سخت گرفته بودند و کار کم کم بالا گرفت تا روز هیجدهم که او را به قتل رسانیدند. در این روز، سنه 212، بنابر مشهور بین علما، ولادت با سعادت حضرت هادی علیه السلام واقع شده در قریه صریا» که در حوالی مدینه طیبه است.
روز هجدهم: روز عید غدیر و عید آل محمد صلی الله علیه و آله و عظیم ترین اعیاد است.[11]
روز بیست و چهارم: بنابر اشهر، روزی است که مباهله کرد رسول خدا صلی الله علیه و آله با نصاری نجران» و پیش از آنکه خواست مباهله کند، عبا بر دوش مبارک گرفت و حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام را داخل در زیر عبا نمود و گفت: پروردگارا! هر پیغمبری را اهل بیتی بوده است که مخصوص ترین خلق خدا بوده اند به او؛ خداوندا! اینها اهل بیت منند. پس، از ایشان برطرف کن شک و گناه را و پاک کن ایشان را پاک کردنی. پس جبرئیل نازل شد و آیه تطهیر در شأن ایشان آورد. پس حضرت رسول صلی الله علیه و آله این چهار بزرگوار را بیرون برد از برای مباهله، چون نگاه نصاری بر ایشان افتاد و حقیقت آن حضرت و آثار نزول عذاب مشاهده کردند، جرئت مباهله ننمودند و استدعای مصالحه و قبول جزیت نمودند. در این روز، حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام ، در رکوع، انگشتر خود را به سائل داد و آیه اِنّما وَلُیکُم اللهُ»،[12] در شأنش نازل شد. بالجمله، این روز بسیار شریفی است و در آن چند عمل وارد است:
1. غسل 2. روزه 3. دو رکعت نماز و آن مثل نماز روز غدیر است در وقت و کیفیت و ثواب. 4. خواندن دعای مباهله که شبیه به دعاهای سحرهای ماه رمضان است. 5. دو رکعت نماز کند با آداب و شرایط، و بعد از نماز، هفتاد مرتبه استغفار کند. پس اشاره کند به موضع سجود خود و بخواند: الحَمْدُلِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ. . و شایسته است در این روز، تصدق بر فقرا به جهت تأسی به مولای خود، امیرالمؤمنین علیه السلام و زیارت کردن آن حضرت، و انسب خواندن زیارت جامعه است[13]
روز بیست و پنجم: روز شریفی است و روزی است که هَل اَتی»[14 ]در حق اهل بیت علیهم السلام نازل شده به جهت آنکه سه روز، روزه گرفتند و افطار خود را در هر سه شب به مسکین و یتیم و اسیر دادند و به آب خالص، افطار نمودند. شایسته است که شیعیان اهل بیت در این ایام، تأسی به موالی خود نمایند در تصدق بر مساکین و ایتام و سعی در اطعام ایشان، و روزه بدارند. چون بعض علما، این روز را روز مباهله می دانند زیارت جامعه و دعای مباهله را در این روز خواندن، مناسب است.[15]

پی نوشت ها :

1. اعراف: 142.
2. فیض العلام، صص 114 و 115.
3. همان، ص 115.
4. فیض العلام، ص 119.
5. همان، صص 120 و 121.
6. همان، ص 122.
7. همان، صص 124 ـ 126.
8. همان، صص 128 و 129.
9. همان، صص 129 و 130.
10. همان، صص 130 و 131.
11. همان، صص 132 و 133.
12. مائده: 55.
13. فیض العلام، صص 139 ـ 141.
14. انسان: 76.
15. فیض العلام، ص 141.

منبع: ،مرکز پژوهش های صدا وسیما ،گنجینه ، شماره (85)، قم: 1389

بإسمک الأعظم

تقویم ماه ذی القعده 

اوّل ذى القعده:
بنا بر نقلى، اوّل ذى القعده سال 173 هجرى، روز میلاد حضرت فاطمه معصومه(علیها السلام)است.(1) 

اوّل ذى القعده:
بنا بر نقلى، اوّل ذى القعده سال 173 هجرى، روز میلاد حضرت فاطمه معصومه(علیها السلام)است.(1)

یازدهم ذى القعده:
روز یازدهم ماه (سال 148 هجرى قمرى) روز میلاد مسعود امام على بن موسى الرضا(علیهما السلام) است.(2)

بیست و سوم ماه ذى القعده:
(سال 203) طبق برخى از روایات شهادت همان حضرت است و زیارت آن حضرت در چنین روزى مناسب است. (هرچند معروف در شهادت آن حضرت آخر ماه صفر» است).(3)

بیست و پنجم ماه ذى القعده:
طبق روایتى از امام رضا(علیه السلام) روز دحوالأرض است (روزى است که نخستین خشکى ها از زیر آب - که تمام روى زمین را فراگرفته بود - سربرآورد و مطابق بعضى از روایات، نخستین جایى که از زیر آب بیرون آمد و خشک شد و سپس گسترش یافت، سرزمین مکّه» و بخصوص محلّ خانه کعبه» بود و لذا مکّه امّ القرى» ]= مادر همه آبادى ها[ نام گرفت).(4)

آخر ماه ذى القعده:
(سال 220 هجرى قمرى) روز شهادت امام نهم، امام محمّدتقى(علیه السلام)است که به زهر معتصم عبّاسى» در بغداد مسموم و شهید گشت در حالى که بیش از 25 سال از عمر مبارکش نمى گذشت; بدن مطهّر آن حضرت را به کاظمین که نزدیک بغداد است آوردند و در کنار جدّ بزرگوارش امام موسى بن جعفر(علیهما السلام) به خاک سپردند و انتخاب نام کاظمین بر آن شهر به همین مناسبت است (قبلاً آن جا را مقابر قریش» مى نامیدند).(5)
در حدیثى آمده است که خود آن حضرت مى فرمود: اَلْفَرَجُ بَعْدَ الْمأمُونِ بِثَلاثینَ شَهْراً; آسودگى من بعد از مرگ مأمون به فاصله سى ماه خواهد بود».(6)
که این جمله اشاره اى به شهادت آن حضرت بعد از دو سال و نیم (30 ماه) بعد از مرگ مأمون بود. همچنین نشان مى دهد که آن بزرگوار تا چه حد به خاطر فشارهاى دستگاه بنى عبّاس در زحمت بودند. 



فضیلت ماه ذی القعده 
ماه ذى القعده، نخستین ماه از ماههاى حرام است که در آنها جنگ، حتّى با دشمنان اسلام حرام است; مگر این که جنگ بر مسلمین تحمیل شود (سه ماه دیگر از ماههاى حرام، ذى الحجّه، محرّم و رجب است).
آتش بس در این چهار ماه وسیله اى براى آرامش جامعه و توفیق براى حجّ و عبادت، حلّ مشکلات اقتصادى و بازنگرى در امر جنگ و یافتن نقطه پایان براى آن و سپس مرهم نهادن بر زخم هاى جانکاه ناشى از آن است.
ماه ذى القعده، نخستین ماه از ماههاى حرام است که در آنها جنگ، حتّى با دشمنان اسلام حرام است; مگر این که جنگ بر مسلمین تحمیل شود (سه ماه دیگر از ماههاى حرام، ذى الحجّه، محرّم و رجب است).
آتش بس در این چهار ماه وسیله اى براى آرامش جامعه و توفیق براى حجّ و عبادت، حلّ مشکلات اقتصادى و بازنگرى در امر جنگ و یافتن نقطه پایان براى آن و سپس مرهم نهادن بر زخم هاى جانکاه ناشى از آن است.
ماهى است که زوّار خانه خدا از اطراف و اکنافِ جهان به سوى خانه خدا حرکت مى کنند، گروهى به مدینه مى روند و قبر پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) و قبور ائمّه هدى(علیهم السلام) را زیارت مى کنند و آثار تاریخى که در جاى جاى این خاستگاه اسلامى وجود دارد را مى بینند و غرق لذّات عمیق روحانى مى شوند (هرچند نابخردان و جاهلان، بسیارى از این آثار عظیم و گرانقدر را از میان برده اند).
گروه دیگرى راهى مکّه مى شوند و با انجام مناسک عمره تمتّع» در انتظار مراسم بزرگ عبادى ى حج مى نشینند و با طواف کعبه و شرکت در صفوف پرشکوه جماعت، روح و جانشان را تازه مى کنند (خداوند این سفر روحانى را نصیب همه آرزومندان فرماید) تجدید یاد و خاطره آن، براى آنها که به این سفر رفته اند نیز لذّت بخش است.
سیّد بن طاووس» در فضیلت این ماه مى گوید: ماه ذى القعده ماهى است که به هنگام شدّت و گرفتارى، زمان خوبى براى دعاست، و براى رفع ظلم و ستم و دعا بر ضد ظالم مؤثّر است».(7)
همچنین مى گوید: این ماه ماه اجابت دعاها» نامیده شده است; لذا باید اوقاتش را غنیمت شمرد و در آن روزه حاجت گرفت».(8)


اعمال ماه ذى القعده

نماز در روز یکشنبه این ماه:
براى نماز در روز یکشنبه این ماه روایتى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نقل شده است. در فضیلت این نماز، آمده است که هر کس آن را بجا آورد توبه اش پذیرفته مى شود و گناهانش آمرزیده مى گردد و سبب برکت براى نمازگزار و خانواده اش خواهد بود، و در روز قیامت کسانى که از او طلبى و یا حقّى دارند، از وى راضى گردند و با ایمان از دنیا مى رود و قبرش براى او وسیع و نورانى گردد و پدر و مادرش از او راضى شوند، و آنها نیز مورد مغفرت خداوند قرار گیرند، ذریّه او نیز بخشیده شوند و روزى او وسیع گردد. فرشته مرگ به هنگام مردن، با او مدارا کند و به آسانى جانش را بگیرد.(9) 

نماز در روز یکشنبه این ماه:
براى نماز در روز یکشنبه این ماه روایتى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نقل شده است. در فضیلت این نماز، آمده است که هر کس آن را بجا آورد توبه اش پذیرفته مى شود و گناهانش آمرزیده مى گردد و سبب برکت براى نمازگزار و خانواده اش خواهد بود، و در روز قیامت کسانى که از او طلبى و یا حقّى دارند، از وى راضى گردند و با ایمان از دنیا مى رود و قبرش براى او وسیع و نورانى گردد و پدر و مادرش از او راضى شوند، و آنها نیز مورد مغفرت خداوند قرار گیرند، ذریّه او نیز بخشیده شوند و روزى او وسیع گردد. فرشته مرگ به هنگام مردن، با او مدارا کند و به آسانى جانش را بگیرد.(9)
رسول خدا(صلى الله علیه وآله) کیفیّت نماز را این گونه بیان فرمود که، در روز یکشنبه غسل کند و وضو بگیرد و چهار رکعت نماز بخواند (هر دو رکعت به یک سلام) در هر رکعت، سوره حمد» یک مرتبه، سوره قل هو الله» سه مرتبه و سوره هاى فلق» و ناس» را یک مرتبه بخواند; و بعد از نماز هفتاد مرتبه استغفار کند، سپس بگوید:

لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ الْعَلىِّ الْعَظیمِ

جنبش و نیرویى نیست جز به خداى والاى بزرگ

آنگاه بگوید:

یا عَزیزُ یا غَفّارُ، اِغْفِرْ لى ذُ نُوبى، وَذُ نُوبَ جَمیـعِ الْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ، فَاِنَّهُ لا یَغْفِرُ

اى نیرومند اى بسیار آمرزنده بیامرز گناهانم را و گناهان همه مردان مؤمن و ن با ایمان را که نیامرزد کسى

الذُّنُوبَ اِلاَّ اَنْتَ.(10)

گناهان را جز تو.

از ذیل این روایت استفاده مى شود که این اعمال را در غیر این ماه نیز، مى توان انجام داد.

سه روز روزه در این ماه:
از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) روایت شده است، هر کس روزهاى پنج شنبه، جمعه و شنبه از ماههاى حرام را روزه بگیرد، عبادت یک سال براى او نوشته شود.(11)

شب پانزدهم ماه:
از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) روایت شده است که شب پانزدهم ماه ذى القعده، شب مبارکى است و خداوند در این شب، به بندگان مؤمن، نظر رحمت مى افکند و آن کس که در این شب به اطاعت خداوند مشغول باشد، پاداش بسیار زیادى دارد.
در ادامه فرمود: چون شب به نیمه رسید، به عبادت خدا و نماز بپرداز و از خداوند حاجت بطلب که در این شب، حاجت کسى بدون پاسخ نخواهد ماند!(12)

روز بیست و پنجم (روز دحوالارض):
همان گونه که پیش از این گفته شد، روز بیست و پنجم ذى القعده، روزى است که نخستین خشکى ها از زیر آب سربرآورد، و سپس گسترش یافت. براى این روز اعمالى نقل شده است:
الف) در روایتى از امیرمؤمنان(علیه السلام) نقل شده است: اوّل رحمتى که از آسمان به زمین نازل شد، روز بیست و پنجم ذى القعده بود; بنابراین اگر کسى آن روز را روزه بگیرد، و آن شب را به عبادت بپردازد، پاداش عبادت یکصد سال را دارد.
همچنین فرمود: در آن روز، اگر گروهى به ذکر خدا بپردازند، خداوند حاجتشان را پیش از آن که متفرّق شوند برآورده سازد; خداوند در این روز هزار هزار رحمت نازل مى کند که قسمتى از آن شامل کسانى است که جمع گردند و به ذکر خدا بپردازند و روزش را روزه بدارند و شبش را عبادت کنند.(13)
ب) مستحب است در آغاز روز (هنگامى که آفتاب کمى بلند شود) دو رکعت نماز بجا آورد و در هر رکعت، بعد از سوره حمد پنج مرتبه سوره والشمس را بخواند و پس از سلام نماز، این دعا را بخواند:

لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ الْعَلىِّ الْعَظیمِ، یا مُقیلَ الْعَثَراتِ، اَقِلْنى عَثْرَتى،

جنبش و نیرویى نیست جز به خداى والاى بزرگ اى نادیده گیر لغزشها، نادیده گیر لغزشم را

یا مُجیبَ الدَّعَواتِ، اَجِبْ دَعْوَتى، یا سامِعَ الاَْصْواتِ، اِسْمَعْ صَوْتى،

اى اجابت کننده دعاها اجابت کن دعایم را اى شنواى صداها بشنو صدایم را

وَارْحَمْنى وَتَجاوَزْ عَنْ سَیِّئاتى وَما عِنْدى، یا ذَاالْجَلالِ وَالاِْکْرامِ.(14)

و به من رحم کن و از گناهانم و آنچه بدى دارم درگذر اى صاحب جلالت و بزرگوارى.

ج) شیخ طوسى» فرمود: مستحب است در این روز، این دعا را بخواند:

اَللّـهُمَّ داحِىَ الْکَعْبَةِ، وَفـالِقَ الْحَـبَّةِ، وَصارِفَ اللَّزْبَةِ، وَکاشِفَ کُـلِّ

خدایا اى گسترنده خانه کعبه و شکافنده دانه و برطرف کننده سختى و گشاینده هر

کُـرْبَـة، اَسْئَلُکَ فى هذَا الْیَوْمِ مِنْ اَیّامِکَ الَّتى اَعْظَمْتَ حَقَّها، وَاَقْدَمْتَ

غم و گرفتارى از تو خواهم در این روز از روزهایت که بزرگ گرداندى حقش را و در سبقت

سَبْقَها، وَجَعَلْتَها عِنْدَ الْمُؤْمِنینَ وَدیعَةً، وَ اِلَیْکَ ذَریعَةً، وَ بِرَحْمَتِکَ

پیشش انداختى و در نزد مؤمنین آن را به ودیعت نهادى و آن را وسیله اى براى آمدن به پیشگاهت و رسیدن برحمت

الْوَسیعَةِ، اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد عَبْدِکَ الْمُنْتَجَبِ، فِى الْمیثاقِ الْقَریبِ

وسیعت قراردادى که درود فرستى بر محمّد بنده برگزیده ات در روز میثاق نزدیک که

یَوْمَ التَّلاقِ، فاتِقِ کُلِّ رَتْق، وَداع اِلى کُلِّ حَقٍّ، وَعَلى اَهْلِ بَیْتِهِ الاَْطْهارِ

روز دیدار و ملاقات است آن بزرگوارى که هر در بسته اى را گشود و به هر حقى دعوت فرمود و بر خاندان پاکیزه

الْهُداةِ الْمَنارِ، دَعائِمِ الْجَبّارِ، وَوُلاةِ الْجَنَّةِ وَالنّارِ، وَاَعْطِنا فى یَوْمِنا هذا

و راهنمایان روشنى بخش و پایه هاى دین خدا و زمامداران کار بهشت و دوزخند و عطا کن به ما در این روز

مِنْ عَطآئِکَ الْمَخْزُونِ، غَیْرَ مَقْطوُع وَلا مَمْنوُن، تَجْمَعُ لَنا بِهِ التَّوْبَةَ،

از عطاى موجود در خزینه ات که نه پایان دارد و نه منّتى در آن است گردآورى بدان براى ما توبه

وَحُسْنَ الاَْوْبَةِ، یا خَیْرَ مَدْعُوٍّ وَاَکْرَمَ مَرْجُوٍّ، یا کَفِىُّ یا وَفِىُّ، یا مَنْ لُطْفُهُ

و بازگشت خوبى را بسوى خودت اى بهترین خوانده شدگان و بزرگوارترین مایه امید اى کفایت کننده اى وفادار اى که لطفش در

خَفِىٌّ، اُلْطُفْ لى بِلُطْفِکَ، وَاَسْعِدْنى بِعَفْوِکَ، وَاَیِّدْنى بِنَصْرِکَ، وَلا تُنْسِنى

نهان و خفاست بلطف خویش بر من لطف فرما و به عفوت سعادتمندم کن و به یاریت کمکم ده و از یاد

کَریمَ ذِکْرِکَ، بِوُلاةِ اَمْرِکَ، وَحَفَظَةِ سِرِّکَ، وَ احْفَظْنى مِنْ شَوائِبِ الدَّهْرِ،

کریمانه ات فراموشم مکن به حق زمامداران کار خود و نگهبانان رازت و نگاهم دار از آلودگیهاى روزگار

اِلى یَوْمِ الْحَشْرِ وَالنَّشْرِ، وَاَشْهِدْنى اَوْلِیآئَکَ عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسى، وَحُلُولِ

تا روز و برانگیخته شدن و گواه گیر برایم دوستانت را هنگام جان دادنم و سرازیر

رَمْسى، وَانْقِطاعِ عَمَلى، وَانْقِضآءِ اَجَلى، اَللّهُمَّ وَاذْکُرْنى عَلى طُولِ

شدنم در قبر و به پایان رسیدن کردارم و بسر آمدن عمرم خدایا یادم کن در دوران دراز

الْبِلى، اِذا حَلَلْتُ بَیْنَ اَطْباقِ الثَّرى، وَنَسِیَنِى النّاسُونَ مِنَ الْوَرى،

پوسیده شدنم در آن هنگام که میان توده هاى خاک وارد شوم و مردم فراموشکار یکسره فراموشم کرده اند

وَاَحْلِلْنى دارَ الْمُقامَةِ، وَ بَوِّئْنى مَنْزِلَ الْکَرامَةِ، وَاجْعَلْنى مِنْ مُرافِقى

و در خانه ماندنى (بهشت) فرودم آر و در منزل کرامت جایم ده و از رفقاى دوستانت و

اَوْلِیآئِکَ، وَاَهْلِ اجْتِبآئِکَ وَأصْفِیائِکَ، وَبارِکْ لى فى لِقآئِکَ، وَارْزُقْنى

برگزیدگان و مخصوصانت قرارم ده و دیدارت را بر من مبارک گردان و حسن عمل روزیم کن

حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الاَْجَلِ، بَریئاً مِنَ اَّلَلِ وَسُوءِ الْخَطَلِ، اَللّـهُمَّ وَ

پیش از آن که عمرم بسر رسد در حالى که پاک از لغزش و بد کردارى باشم خدایا

اَوْرِدْنى حَوْضَ نَبِیِّکَ مُحَمَّد صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ، وَاسْقِنى مِنْهُ

مرا به حوض پیامبرت محمّد درود خدا بر او و خاندانش باد (یعنى حوض کوثر) واردم کن و بنوشان مرا از آن

مَشْرَباً رَوِیّاً سآئِغاً هَنیئاً، لا اَظْمَأُ بَعْدَهُ، وَلا اُحَلاَُّ وِرْدَهُ، وَ لا عَنْهُ اُذادُ،

حوض نوشاندنى سیراب کننده و روان و گوارا که دیگر تشنه نشوم و از ورود بدان جلوگیریم نکنند و بازم ندارند

وَاجْعَلْهُ لى خَیْرَ زاد، وَ اَوْفى میعاد، یَوْمَ یَقُومُ الاَْشْهادُ، اَللّهُمَّ وَالْعَنْ

و آن را برایم بهترین توشه راه و کاملترین وعده گاه در روز به پا خواستن گواهان قرار ده خدایا دور ساز

جَبابِرَةَ الاَْوَّلینَ وَالاْخِرینَ، وَبِحُقُوقِ اَوْلِیآئِکَ الْمُسْتَاْثِرینَ، اَللّـهُمَّ

از رحمتت سرکشان اوّلین و آخرین را و آنان که به حقوق دوستان برگزیده ات و تعدّى کردند خدایا

وَاقْصِمْ دَعآئِمَهُمْ، وَاَهْلِکْ اَشْیاعَهُمْ وَ عامِلَهُمْ، وَ عَجِّلْ مَهالِکَهُمْ،

پایه هاى حکومتشان را در هم شکن و پیروان و عمالشان را نابود گردان و به هلاکتشان تعجیل کن

وَاسْلُبْهُمْ مَمالِکَهُمْ، وَضَیِّقْ عَلَیْهِمْ مَسالِکَهُمْ، وَالْعَنْ مُساهِمَهُمْ

و مملکتهاشان را از ایشان بگیر و راهها را بر ایشان تنگ فرما و آنان که با ایشان سهیم

وَمُشارِکَهُمْ، اَللّـهُمَّ وَعَجِّلْ فَرَجَ اَوْلِیآئِکَ، وَارْدُدْ عَلَیْهِمْ مَظالِمَهُمْ،

و شریک هستند نیز از رحمتت دور کن خدایا شتاب کن در فرج دوستانت و حقوق از دست رفته شان را به آنها باز گردان

وَاَظْهِرْ بِالْحَقِّ قآئِمَهُمْ، وَاجْعَلْهُ لِدینِکَ مُنْتَصِراً، وَبِاَمْرِکَ فى اَعْدآئِکَ

و قائمشان را به حق ظاهر گردان و یارى ستاننده دینت و فرمانرواى در میان دشمنانت قرارش ده

مُؤْتَمِراً، اَللّـهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلائِکَةِ النَّصْرِ، وَبِما اَلْقَیْتَ اِلَیْهِ مِنَ الاَْمْرِ فى لَیْلَةِ

خدایا فرشتگان یارى دهنده را گرداگردش قرار ده و بدان دستورى که در شب قدر بر او فرستى وى را

الْقَدْرِ، مُنْتَقِماً لَکَ حَتّى تَرْضى، وَیَعُودَ دینُکَ بِهِ وَعَلى یَدَیْهِ جَدیداً

انتقام کشَنده براى خودت قرار ده بدان حد که تو خشنود گردى و دین تو به وسیله او و بدست او بصورت نو و تازه اى

غَضّاً، وَیَمْحَضَ الْحَقَّ مَحْضاً، وَیَرْفِضَ الْباطِلَ رَفْضاً، اَللّـهُمَّ صَلِّ عَلَیْهِ

درآید و حق کاملاً خالص گردد و باطل یکسره از بین برود خدایا درود فرست بر او و

وَعَلى جَمیعِ آبائِهِ، وَاجْعَلْنا مِنْ صَحْبِهِ وَاُسْرَتِهِ، وَابْعَثْنا فى کَرَّتِهِ، حَتّى

بر همه پدرانش و قرار ده ما را از اصحاب و نزدیکانش و در زمان رجعت او ما را برانگیز تا

نَکُونَ فى زَمانِهِ مِنْ اَعْوانِهِ، اَللّهُمَّ اَدْرِکْ بِنا قِیامَهُ، وَاَشْهِدْنا اَیّامَهُ، وَصَلِّ

ما در زمان او جزء یارانش باشیم خدایا توفیق درک زمان قیام او را نصیب ما گردان و در روزگار ظهورش ما را حاضر کن و درود فرست

عَلَیْهِ، وَعَلَیْهِ السَّلامُ، وَارْدُدْ اِلَیْنا سَلامَهُ، وَرَحْمَـةُ اللهِ وَبَرَکـاتُهُ.(15)

بر او و سلام او را بسوى ما بازگردان و سلام و تحیت و رحمت خدا و برکاتش بر او باد. 

--------------------------------------------------------------------------------

1. فروغى از کوثر، (زندگى نامه حضرت فاطمه معصومه) صفحه 32.
2. منتهى الآمال، تاریخ زندگانى امام رضا(علیه السلام) و بحارالانوار، جلد 49، صفحه 9، حدیث 16 و صفحه 10، حدیث 17.
3. منتهى الآمال، تاریخ زندگانى امام رضا(علیه السلام).
4. بحارالانوار، جلد 11، صفحه 217، حدیث 29.
5. منتهى الآمال، تاریخ زندگانى امام محمّد تقى(علیه السلام).
6. بحارالانوار، جلد 50، صفحه 64 و کشف الغمّه، جلد 2، صفحه 363. 
7. اقبال، صفحه 306.
8. همان مدرک، صفحه 307.
9. اقبال، صفحه 308. 
10. همان مدرک.
11. همان مدرک.
12. همان مدرک، صفحه 309.
13. اقبال، صفحه 312.
14. همان مدرک، صفحه 314.
15. مصباح المتهجّد، صفحه 669.

http://quran.roshd.ir


برگرفته شده از tsshpoodeh.blog.ir

بإسک الأعظم

حوزه /روز اوّل این ماه، روز عید فطر است که از اعیاد بزرگ اسلامی وعید روزه داران واقعى است همانها که اعمال آنان پذیرفته شده و گناهانشان بخشوده گردیده; لذا باید این روز را عید بگیرند.

سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری حوزه»،به مناسبت فرا رسیدن ماه شوال المکرم پس از یک ماه بندگی خالصانه خدا در ماه مبارک رمضان  تقویم این ماه وبرخی اعمال آن را منتشر می کند .

روز اوّل این ماه،

 روز عید فطر است که از اعیاد بزرگ اسلامى است.

 هشتم شوّال:

روز ویران کردن قبور ائمّه بقیع توسّط گروه متعصّب و گمراه وهّابى در سال 1344 هجرى قمرى است.

وهّابیّون که گروهى اندک، متعصّب و نادان در میان مسلمانان به شمار مى روند داراى عقاید افراطى عجیبى هستند و با همه مذاهب اسلامى در امورى به مخالفت برخاسته اند که از جمله آنها، توسّل به اولیاءاللّه، ساختن ضریح و گنبد براى آنان و مسأله شفاعت است. از همین رو، بناى قبور امامان بقیع و حمزه سیّدالشّهدا و دیگر بزرگان اسلام و قبور صحابه و حتّى قبر پدر بزرگوار پیامبر(صلى الله علیه وآله) را در مدینه و دیگر شهرها تخریب نمودند، و در پى تخریب ضریح و گنبد رسول گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) نیز بودند که بر اثر واکنش هاى شدید جهان اسلام، از آن دست کشیدند.

آنان به سبب همین عقاید جاهلانه و خشک، با تأسّف بسیار آثار تاریخى اسلامى فراوانى را در حرمین شریفین تخریب کردند; آثار ارزشمندى که مى توانست سبب پیوند نسل حاضر با تاریخ گذشته اسلام باشد. متأسّفانه همه آنها از دست رفت.

بیست و پنجم شوّال:

روز رحلت امام صادق(علیه السلام) پیشواى بزرگ مذهب ما (در سال 148 هجرى) است.(1)

فضیلت ماه شوّال

این ماه نخستین ماه از ماههاى حج است; زیرا عمره حجّ تمتّع» را مى توان در سه ماه، شوّال، ذى القعده و ذى الحجّه انجام داد و قبل از آن جایز نیست (هرچند عمره مفرده را مى توان در تمام سال انجام داد) و این خود دلیل بر اهمّیّت و فضیلت این ماه است.

ماهى است که خداوند بندگان خویش را به سوى خانه خود دعوت کرده است و آنان نیز با گوش جان نداى او را شنیده و به سوى او از نقاط دور و نزدیک به حرکت در مى آیند (این سه ماه را اشهر الحج» مى نامند، ولى ماه شوّال جزء ماههاى حرام نیست).

وجود عید بزرگ اسلامى فطر در ابتداى این ماه نیز، فضیلت مهمّ دیگرى براى این ماه به شمار مى آید.

شب اوّل ماه (شب عید فطر)

از شب هاى بسیار مبارک است و در فضیلت و اهمّیّت آن، همین بس که در بعضى از روایات آمده است، اهمّیّت آن کمتر از شب قدر نیست، و در روایات توصیه به عبادت و احیاى این شب شده است.

براى این شب چند عمل ذکر شده است:

اوّل: غسل است به هنگامى که آفتاب غروب کند.

دوم: این شب را به نماز و دعا و استغفار زنده نگه دارد و در مسجد بیتوته کند، یعنى شب را در آن جا سپرى نماید و به عبادت مشغول باشد، همانگونه که امام على بن الحسین(علیهما السلام) چنین مى کرد.

سوم: امام صادق(علیه السلام) فرمود: پس از نماز مغرب و نماز عشا و نماز صبح و نماز عید، این ذکرها را بگوید:

اَللهُ اَکْبَرُ، اَللهُ اَکْبَرُ، لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، وَاللهُ اَکْبَرُ، اَللهُ اَکْبَرُ، و للهِِ الْحَمْدُ،

اَللهُ اَکْبَـرُ عَلى ما هَـدانـا، وَلَهُ الشُّکْرُ عَلى ما أَوْلانا.

چهارم: طبق روایتى از امام صادق(علیه السلام) پس از خواندن نماز مغرب و نافله آن، دست ها را به سوى آسمان بلند کند و بگوید:

یا ذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ، یا ذَا الْجُودِ، یا مُصْطَفِىَ مُحَمَّد وَناصِرَهُ،

صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَاغْفِرْ لى کُلَّ ذَنْب اَحْصَیْتَهُ، وَهُوَ عِنْدَکَ فى کِتاب مُبین.

آنگاه به سجده برود و صد مرتبه بگوید: أتُوبُ إلَى اللّهِ. سپس هر حاجتى که دارد از خداوند طلب کند که ان شاء اللّه برآورده خواهد شد.

پنجم: زیارت امام حسین(علیه السلام) در این شب فضیلت بسیار دارد (زیارت مخصوصه آن حضرت در شب عید فطر، در بخش زیارات ـ صفحه 416 ـ  ).

ششم: ده رکعت نماز بخواند (که چگونگى آن در اعمال شب آخر ماه رمضان  ذکر شده است).

هفتم: این ذکر را که در نیز گفتنش مستحب است، ده بار بگوید:

یا دائِمَ الْفَضْلِ عَلَى الْبَرِیَّةِ، یا باسِطَ الْیَدَیْنِ بِالْعَطِیَّةِ، یا صاحِبَ الْمَواهِبِ السَّنیَّةِ،

اى کسى که فضل و بخشش بر خلق دائمى است و اى آن که دو دست احسانت به عطابخشى باز است اى دارنده بخششهاى ارجمند

صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ خَیْرِ الْوَرى سَجِیَّةً، وَاغْفِرْ لَنا یا ذَالْعُلى فی هذِهِ الْعَشِیَّةِ.

درود فرست بر محمّد و آلش که بهترین مردمند در سرشت و نهاد، و بیامرز ما را اى خداى بلندمرتبه در این شب.

 نهم: چهارده رکعت نماز بخواند (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعتى، سوره حمد و آیة الکرسى و سه مرتبه سوره قل هو الله را بخواند. در روایت است هر کس چنین کند، خداوند در برابر هر رکعتى ثوابهاى بسیار زیادى به او مى دهد.

دهم: مرحوم شیخ طوسى» در مصباح المتهجّد» فرموده است: در پایان شب نیز غسل کن و تا طلوع صبح در مصلاّیت (محل خواندن نماز) بنشین (و ذکر خدا بگو).

فضیلت و اعمال روز عید فطر

روز عید فطر روز بسیار مهمّى براى مسلمانان است; زیرا پس از یک ماه روزه و تهجّد و عبادت، براى گرفتن پاداش الهى آماده مى شوند; لذا این روز، از سویى سبب شادى و سرور است، چراکه هر مسلمانى از انجام وظیفه الهى خوشحال و مسرور است; ولى از سویى چون روز دریافت جوائز الهى است، انسان در حالت خوف و دلهره به سر مى برد از این که نمى داند اعمال یک ماهه او تا چه اندازه مورد قبول قرار گرفته است؟

امام باقر(علیه السلام) از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نقل کرده است که آن حضرت فرمود: هنگامى که روز اوّل شوّال فرا مى رسد، منادى ندا مى دهد: اى مؤمنان براى دریافت جوائز و پاداش هاى خود بشتابید! آنگاه امام(علیه السلام) فرمود: جایزه هاى خداوند مانند جایزه هاى پادشاهان نیست (یعنى جایزه او بسیار بزرگ و معنوى و قبولى طاعات و رضوان الهى است).

در پایان نیز تأکید فرمود: روز اوّل شوال روز دریافت جایزه هاست!».

 اعمال روز اوّل شوّال  

اوّل: تکبیراتى است که در اعمال شب عید فطر ذکر شد، و بعد از نماز صبح و نماز عید فطر آن را بخواند.

دوم: پیش از نماز عید، زکات فطره را جدا سازد; اگر دسترسى به مستحق دارد بپردازد و الاّ کنار بگذارد، براى هر نفر یک صاع (حدود سه کیلو) از گندم یا موادّ غذایى دیگر که در آن شهر غذاى غالب مردم محسوب مى شود.

زکات فطره واجب مؤکّد است و شرط قبولى روزه ماه رمضان است، و خداوند نیز در قرآن آن را مقدّم بر نماز (عید) شمرده است و مى فرماید: (قَدْ اَفْلَحَ مَنْ تَزَکّى وَذَکَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلّى); به یقین آن کس که زکات دهد و یاد پروردگارش را کند سپس نماز بخواند، رستگار است!».

سوم: غسل کردن است و وقت آن به فرموده شیخ طوسى» بعد از طلوع فجر است تا زمان بجا آوردن نماز عید.

قبل از غسل این دعا را بخواند:

اَللّهُمَّ اِیماناً بِـکَ، وَتَصْدیـقاً بِکِتابِکَ، وَاتِّباعَ سُنَّةِ نَبیِّکَ مُحَمَّد صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ.

آنگاه بسم اللّه بگوید و غسل کند. پس از پایان غسل بگوید:

اَللّـهُمَّ اجْعَلْهُ کَفّارَةً لِذُنُوبى، وَطَهِّرْ دینى، اَللّـهُمَّ اَذْهِبْ عَنِّى الدَّنَسَ.

چهارم: به فرموده شیخ طوسى» در این روز نیکوترین لباسش را بپوشد و خود را معطّر سازد و با وقار و سکینه به سمت مصلاّى عید حرکت کند.

پنجم: پیش از نماز عید، در ابتداى روز افطار کند و بهتر آن است که افطارش با خرما باشد.  شیخ مفید»(رحمه الله) فرموده است: مستحبّ است مقدار کمى از تربت سیّد الشّهدا، امام حسین(علیه السلام) را تناول نماید که شفاى هر دردى است.

ششم: پس از طلوع آفتاب براى نماز عید حرکت کند (همان گونه که از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نقل شده است)  و دعاهایى را که از طریق معصومین(علیهم السلام) وارد شده است، بخواند; از جمله آن که امام باقر(علیه السلام) فرمود: در عید فطر و عید قربان و جمعه وقتى که براى رفتن به نماز مهیّا شدى، این دعا را بخوان:

اَللّـهُمَّ مَنْ تَهَیَّأَ فى هذَا الْیَوْمِ اَوْ تَعَبَّأَ، اَوْ اَعَدَّ وَاسْتَعَدَّ لِوِفادَة اِلى مَخْلُوق، رَجآءَ رِفْدِهِ وَنَوافِلِهِ، وَفَواضِلِهِ وَعَـطـایـاهُ،

فَـاِنَّ اِلَـیْـکَ یـا سَیِّدى تَهْیِئَتى وَتَعْبِئَتى، وَاِعْدادى وَاسْتِعْدادى، رَجآءَ رِفْدِکَ وَجَوائِزِکَ، وَنَوافِلِکَ وَفَواضِلِکَ، وَفَضآئِلِکَ وَعَطایاکَ،

وَقَدْ غَدَوْتُ اِلى عید مِنْ اَعْیادِ اُمَّةِ نَبیِّکَ، مُحَمَّد صَلَواتُ اللهِ عَلَیْهِ وَعَلى آلِهِ،

وَ لَمْ اَفِدْ اِلَیْکَ الْیَوْمَ بِعَمَل صالِح اَثِقُ بِهِ قَدَّمْتُهُ، وَلا تَوَجَّهْتُ بِمَخْلُوق اَمَّلْتُهُ،

وَلکِنْ اَتَیْتُکَ خاضِعاً، مُقِرّاً بِذُنُوبى، وَاِسآئَتى اِلى نَفْسى،

فَیا عَظیمُ یا عَظیمُ یا عَظیمُ، اِغْفِرْ لِىَ الْعَظیمَ مِنْ ذُنُوبى، فَاِنَّهُ لایَغْفِرُ الذُّنُوبَ الْعِظامَ اِلاَّ اَنْتَ، یا لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.

هفتم: نماز عید. خواندن نماز عید در زمان ما مستحب است و آن دو رکعت است; در رکعت اوّل سوره حمد و سوره اعلى (یا هر سوره دیگرى که مایل باشد) بخواند و بعد از آن پنج تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر این قنوت را بخواند:

اَللّـهُمَّ اَهْلَ الْکِبْرِیآءِ وَالْعَظَمَةِ، وَاَهْلَ الْجُودِ وَالْجَبَرُوتِ، وَاَهْلَ الْعَفْوِ وَالرَّحْمَةِ، وَاَهْلَ التَّقْوى وَالْمَغْفِرَةِ،

اَسْئَلُکَ بِحَقِّ هذَا الْیَومِ، اَلَّذى جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً، وَلِمُحَمَّد صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ ذُخْراً [وَشَرَفا] وَمَزِیداً،

اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَاَنْ تُدْخِلَنى فى کُلِّ خَیْر اَدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّد،

وَاَنْ تُخْرِجَنى مِنْ کُلِّ سُوء اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّد، صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمْ،

اَللّـهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ خَیْرَ ما سَئَلَکَ مِنْهُ عِبادُکَ الصّالِحُونَ، وَاَعُوذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبادُکَ الصّالِحُونَ.

 (درصورت عدم توانایى براین قنوت، هرگونه قنوت دیگرى نیز مى تواند بخواند) سپس تکبیر ششم را بگوید و به رکوع برود و بعد از رکوع و سجده، برخیزد و رکعت دوم را شروع کند; در رکعت دوم، بعد از سوره حمد، سوره والشّمس یا سوره دیگرى را بخواند; آنگاه چهار تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر همان قنوت را بخواند، سپس تکبیر پنجم را بگوید و به رکوع و سجود برود و نماز را تمام کند.  بعد از نماز، تسبیحات حضرت زهرا(علیها السلام) را بگوید و آنگاه دعاهایى که نقل شده است را بخواند که یکى از آنها دعاى چهل و ششم صحیفه سجّادیه» است.

مستحب است نماز عید، زیر آسمان باشد و بعد از نماز براى برادران دینى جهت قبولى اعمال دعا کند.

هشتم: دعاى ندبه را بخواند، که در بخش دعاهاى معروف (صفحه 9) آمده است مرحوم محدّث قمى مى گوید: به فرموده سیّد بن طاووس»، پس از دعا به سجده برود و بگوید:

اَعُوذُ بِکَ مِنْ نار حَرُّها لایُطْفى،وَجَدیدُها لایَبْلى،وَعَطْشانُها لایُرْوى

سپس گونه راست را بر محلّ سجده بگذارد و بگوید:

اِلهى لاتُقَلِّبْ وَجْهى فِى النّارِ بَعْدَ سُجُودى، وَتَعْفیرى لَکَ بِغَیْرِ مَنٍّ مِنّى عَلَیْکَ، بَلْ لَکَ الْمَنُّ عَلَىَّ

آنگاه گونه چپ را بگذارد و بگوید:

اِرْحَمْ مَنْ اَسآءَ وَاقْتَرَفَ وَاسْتَکانَ وَاعْتَرَفَ

سپس به حال سجده برگردد و بگوید:

اِنْ کُنْتُ بِئْسَ الْعَبْدُ، فَاَنْتَ نِعْمَ الرَّبُّ، عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ،فَلْیَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِکَ یا کَریمُ.

در پایان صد مرتبه بگوید:

اَلْعَفْوَ الْعَفْوَ.

منبع : مفاتیح نوین 


بإسمک الأعظم


اعمال مشترک شب و روز ماه مبارک رمضان
قسم اول اعمالی است که در هر شب و روز این ماه به جا آورده می شود، و آنها چند امر است:
1. خواندن این دعا بعد از هر نماز فریضه: اللهُمَّ ارْزُقْنی حَجَّ بَیْتِکَ الْحَرامِ، الخ. 2. خواندن این دعا نیز بعد از هر فریضه یا عَلِیُّ یا عَظیمُ، الخ. 3. آنکه بخواند بعد از هر فریضه دعایی را که شیخ کفعمی و شهید از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت کرد ه اند: اللهُمَّ اَدْخِلْ عَلی اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ، اللهُمَّ اَغْنِ کُلَّ فَقیرٍ. 4. در این ماه قرآن بسیار بخواند و اگر روزی یک ختم بخواند، خوب است و بعضی از ائمه علیهم السلام در این ماه چهل ختم قرآن و زیاده می کردند، و اگر هر ختمی را ثوابش را به روح مقدس یکی از چهارده معصوم علیهم السلام هدیه کند، ثوابش مضاعف گردد و در قیامت با ایشان باشد. 5. در شب و روز این ماه ذکر صلوات و استغفار و لا اله الا الله» را بسیار بگوید و نوافل شب و روز را به جا آورد. شعر نخواند و چشم و گوش و زبان خود را نیز روزه دارد از محرمات، که روزه مجرد امساک از طعام و شراب نیست.[‍1]

اعمال شب
قسم دوم اعمالی است که در شب های ماه رمضان باید به جا آورد، و آن نیز چند چیز است:
1. افطار است و مستحب است که بعد از نماز شام افطار کند، مگر آنکه ضعف بر او غلبه کرده باشد یا جمعی منتظر او باشند. 2. افطار کند بر چیز پاکیزه ای از حلال، و بهتر آن است که به خرمای حلال افطار کند تا ثواب نمازش چهارصد برابر گردد و به خرما و آب و به رطب و به لبن و به حلوا و به نبات و به آب نیم گرم، به هر کدام افطار کند نیز خوب است. 3. آنکه در وقت افطار دعاهای وارده آن را بخواند، از جمله آنکه بگوید: اللهُمَّ لَکَ صُمْتُ وَ عَلی رِزْقِکَ اَفْطَرْتُ وَ عَلَیْکَ تَوَکَّلْتُ. 4. در وقت افطار سوره إِنّا أَنْزَلْناهُ» را بخواند. 5. در وقت افطار تصدق کند و افطار دهد روزه داران را، اگرچه به چند دانه خرما یا شربتی آب باشد.
و بدان که از چیزهایی که در شب های ماه رمضان باید به جا آورده شود هزار رکعت نماز است در مجموع این ماه، به این ترتیب که در دهه اول و دهه دوم در هر شبی بیست رکعت خوانده شود، هر دو رکعت به یک سلام، به این طریق که هشت رکعت آن را بعد از نماز مغرب بخواند و دوازده رکعت آن را بعد از نماز عشا، و در دهه آخر در هر شب سی رکعت بخواند، باز هشت رکعت آن را بعد از نماز مغرب و بیست و دو رکعت دیگر را بعد از نماز عشا، و مجموع این نمازها هفتصد رکعت می شود و باقی مانده را که سیصد رکعت باشد، در شب های قدر بخواند، یعنی شب نوزدهم صد رکعت و شب بیست و یکم صد رکعت و شب بیست و سیم صد رکعت؛ پس مجموع هزار رکعت شود. به ترتیب دیگر نیز نقل کرده اند و آنچه ذکر شد، موافق مشهور بود.[2]

اعمال سحر
قسم سوم در اعمال سحرهای ماه مبارک رمضان است و آن نیز چند چیز است:
1. سحور خوردن، و ترک نکند سحور را اگر چه به یک دانه خرمای زبون یا شربت آب باشد و بهترین سحورها سویق و خرماست و وارد شده که حق تعالی و ملائکه صلوات می فرستند بر آنها که استغفار می کنند در سحرها و سحور می خورند. 2. سوره إِنّا أَنْزَلْناهُ» را در وقت سحور بخواند که هرکه این سوره مبارکه را در وقت افطار کردن و سحور بخواند در مابین این دو وقت، ثواب کسی داشته باشد که در راه خدا در خون خود بغلتد. 3. دعای ابوحمزه ثمالی را در سحرها بخواند. 4. دعای اللهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ مِنْ بَهائِکَ بِاَبْهاهُ را بخواند.
و بدان که علما فرموده اند که: اگر نیت روزه را بعد از سحور بکند بهتر است و از اول شب تا آخر شب نیت می توان کرد و همین که می داند و قصد دارد که فردا از برای خدا روزه می گیرد و امساک از مفطرات می کند بس است، و شایسته است که در سحرها، نماز شب را ترک نکند و تهجد به عمل آورد.[3]

اعمال مخصوص شب اول رمضان
شب اول: در آن چند عمل است:
1. چون رؤیت هلال کرد، اشاره به هلال نکند، بلکه رو به قبله کند و دست ها را به آسمان بلند کند و دعای رؤیت هلال را بخواند. 2. بخواند دعای 43 صحیفه کامله را در وقت رؤیت هلالِ هر ماه و خصوص هلال این ماه. 3. در این شب ابتدا کند به خواندن هزار رکعت نماز این ماه، به نحوی که گذشت. 4. آنکه در نماز نافله این شب و سایر شب های این ماه سوره اِنّا فَتَحْنا» بخواند. 5. دو رکعت نماز کند در این شب، در هر رکعت حمد و سوره انعام» بخواند و سؤال کند که حق تعالی از او کفایت شرور کند. 6. بخواند دعای 44 صحیفه کامله را که در وقت دخول ماه رمضان حضرت سجاد علیه السلام می خواند. [4]

اولین شب قدر
شب نوزدهم: اولِ شب های قدر است، و شب قدر همان شبی است که در تمام سال، شبی به خوبی و فضیلت آن نمی رسد و عمل در آن بهتر است از عمل کردن در هزار ماه، و در آن شب تقدیر امورات سال می شود و ملائکه و روح که اعظم ملائکه است در آن شب به اذن پروردگار به زمین نازل می شوند و به خدمت امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف مشرف می شوند. آنچه برای هر کس مقدر شده است بر امام علیه السلام عرض می کنند. و از برای مخفی بودن آن شب حکمت های بسیار و فواید عبادت کردن در آن شب بی شمار است. و اعمال شب های قدر بر دو نوع است: یکی آنکه در هر سه شب باید کرد. دیگر آنکه مخصوص به هر شبی. اما اول، پس آن چند چیز است:
1. غسل است و بهتر آن است که مقارن غروب آفتاب غسل کند که نماز مغرب را با غسل بخواند. 2. دو رکعت نماز است در هر رکعت بعد از حمد، هفت مرتبه توحید و بعد از فراغ، هفتاد مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ اَتُوبُ اِلَیْهِ». 3. قرآن مجید را بگیرد و بگشاید و بگذارد در مقابل خود و بگوید: اَللّهُمَّ اِنِّی اَسْئَلُکَ بِکِتابِکَ الْمُنْزَلِ وَ ما فیهِ وَ فیهِ اسْمُکَ الْأَکْبَرُ وَ اَسْمآؤُکَ الْحُسنی وَ ما یُخافُ وَ یُرْجی اَنْ تَجْعَلَنی مِنْ عُتَقائِکَ مِنَ النّارِ. پس هر حاجت دارد بخواهد. 4. آنکه مصحف شریف را بگیرد و بر سر گذارد و بگوید: اللّهُمَّ بِحَقِّ هَذَا الْقُرْآن ِوَ بِحَقِّ مَنْ اَرْسَلْتَهُ بِهِ وَ بِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فیهِ وَ بِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ فَلا اَحَدَ اَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ. پس ده مرتبه بگوید: بِکَ یا اللهُ» و ده مرتبه بِمُحَمَّدٍ» پس هر یک از معصومین را نام برده و ده مرتبه بگوید تا به حجت بن الحسن علیه السلام برسد. آن وقت حاجت خود را از خدا بخواهد. 5. زیارت کند امام حسین علیه السلام را، و زیارت مخصوصه آن حضرت را. 6. احیا بدارد این شب ها را. 7. صد رکعت نماز کند و اگر بتواند در هر رکعت بعد از حمد ده مرتبه توحید بخواند و بعد از هر دو رکعت، دعای آن را که شیخ و سید نقل کرده اند، بخواند. 8. دعای جوش کبیر بخواند. 9. بخواند این دعا را که کفعمی از امام زین العابدین علیه السلام روایت کرده که در این سه شب می خوانده در حال قیام و قعود و رکوع و سجود: اَللُهُمَّ اِنِّی اَمْسَیْتُ لَکَ عَبْداً وَ آخِراً الخ.
و علامه مجلسی فرموده که: بهترین دعاها و اعمال در این شب ها طلب آمرزش و دعا برای مطالب دنیا و آخرت خود و پدر و مادر و خویشان خود و برادران مؤمن زنده و مرده ایشان است و اذکار و صلوات بر محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله آنچه مقدور شود.
و اما دوم: یعنی اعمال مخصوصه این شب. پس چند چیز است:
1. صد مرتبه: اَسْتَغْفِرُ اللهَ رَبّی وَ اَتَُوبُ اِلَیْهِ. 2. صد مرتبه: اَللّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ اَمیرِالْمُؤْمِنینَ. 3. بخواند دعای یا ذَا الَّذی کانَ» که در آخر فصل اول ذکر شد. 4. بخواند اَللّهُمَّ اَجْعَلْ فیما تَقْضی وَ تُقدِّرُ» الخ. و نماز امشب پنجاه رکعت است با حمد و پنجاه مرتبه اذا زلت»، و گویا مراد آن باشد که در هر رکعت یک مرتبه بخواند؛ زیرا که مشکل است که در مثل چنین شبی با این همه اعمال، دو هزار و پانصد مرتبه اذا زلت» خواندن[5]
ضربت خوردن حضرت علی علیه السلام
در صبح روز نوزدهم سنه 40، حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام را ضربت زدند، و مجمل واقعه آنکه در سال چهلم گروهی از خوارج در مکه جمع شدند و مذاکره نهروان» کردند و بر کشتگان نهروان بگریستند و سه نفر با هم معاهده کردند که در یک شب امیرالمؤمنین علیه السلام و عمروعاص و معاویه را بکشند. ابن ملجم کشتن علی علیه السلام را بر ذمت نهاد و وارد کوفه شد و قُطام بنت اخضر را ملاقات کرد، و آن زنی بود از خوارج که امیرالمؤمنین علیه السلام پدر و برادر او را در نهروان کشته بود و چون در نهایت حسن و جمال بود، ابن ملجم او را خواستگاری کرد. قطام گفت: مهر من سه هزار درهم است با غلام و کنیزی و کشتن علی بن ابی طالب علیه السلام . ابن ملجم گفت: چگونه علی را بکشم؟ گفت: غفلةً او را می کشی. و وردان بن مجالد را که از قبیله خودش بود، برای یاریِ ابن ملجم طلبید و ابن ملجم نیز شبیب بن بجره خارجی را هم دست کرد و در انتظار بودند تا شب نوزدهم ماه رمضان رسید. در آن شب، قطام در مسجد خیمه زده بود و مشغول اعتکاف بود. آن سه ملعون به عزیمت قتل علی علیه السلام به مسجد آمدند. قطام بافته ای چند از حریر بر سینه های ایشان بست و شمشیرهای به زهر آب داده به ایشان داد تا حمایل کردند و بیامدند به نزدیکِ آن دری که امیرالمؤمنین علیه السلام از آن در داخل مسجد می شد، نشستند و کسی از راز ایشان مطلع نبود، جز اشعث بن قیس که او نیز با ایشان متفق بود و به یاری ایشان آمده بود. همین که وقت صبح حضرت امیر علیه السلام داخل مسجد شد و صدای نازنینش بلند شد به یا اَیُّهَا النّاسُ اَلصَّلوةُ» که ابن ملجم و همراهانش شمشیرها کشیدند و بر آن حضرت حمله آوردند و گفتند: اَلْحُکْمُ لِلّهِ لا لَکَ یا عَلی!»
شمشیرِ شبیب خطا کرد و شمشیر ابن ملجم بر فرق همایون آن حضرت جا کرد و شکافت و خون جاری شد و محاسن شریفش که در عزای پیغمبر خضاب نشده بود، به خون خضاب شد، و واقع شد آنچه خدا و رسول صلی الله علیه و آله به آن خبر داده بودند و امیرالمؤمنین در انتظار آن بود و آسوده شد آن جناب از صدمات دنیا و از غَدْر و مکر معاویه و عمروعاص و از بی وفایی کوفیان غَدّرا.[6]
شب بیستم: نمازش هشت رکعت است به هر سوره ای که میسر شود. و در روز بیستم سنه 8 فتح مکه واقع شد و رسول خدا صلی الله علیه و آله به مسجد الحرام آمد و با محجن (عصا) خود استلام فرمود و آهنگ تخریب اصنام و اوثان فرمود و این هنگام سیصد و شصت بت در اطراف خانه کعبه نصب بود.[7]

دومین شب قدر
شب بیست و یکم: فضیلتش زیادتر است از شب نوزدهم و باید اعمال آن شب را از غسل و احیا و زیارت امام حسین علیه السلام و نماز هفت قل هو الله» و قرآن سر گرفتن و صد رکعت نماز و دعای جوشن و غیرها در این شب به عمل آورد. و نماز امشب هشت رکعت است به حمد و هر سوره ای که میسر است و از این شب شروع می شود به دعاهای شب های دهه آخر و آن بر دو قسم است:
یکی آنکه در هر شب مکرر می شود، مانند دعایی که مُرازم از حضرت امام صادق علیه السلام نقل کرده: اللّهُمَّ اِنَّکَ قُلْتَ فی کِتابِکَ الْمُنْزَلِ، الخ. و این دعا که ابن ابی عمیر از آن جناب نقل کرده: اَعُوذُ بِجَلالِ وَجْهِکَ الْکَریمِ أنْ یَنْقَضِیَ عَنّی شَهْرُ رَمَضانَ اَوْ یَطْلُعَ الْفَجْرُ مِنْ لَیْلَتی هذِهِ وَ لَکَ قِبَلی ذَنْبٌ اَوْ تَبِعَةٌ تُعَذِّبُنی عَلَیْهِ یَوْمَ اَلْقاکَ.
دوم: دعاهای مخصوصه هر شب است و آن نیز دو قسم است: یکی آن است که مشایخ نقل کرده اند که دعای امشب اولش این است: یا مُولِجَ اللَّیْلِ فِی النَّهارِ» و این دعا مشهور و در زاد المعاد نیز هست، و دیگر دعایی است که سید ابن باقی روایت کرده و او در مصباح کفعمی است، هرکه خواهد به آنجا رجوع کند. و بدان که در هر شب از این دهه، غسل وارد است و در این دهه، اعتکاف سنت است و بهترین اوقات اعتکاف است و در روایت دعائم است که حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمودند که: اعتکاف در دهه آخر ماه رمضان مقابل دو حج و دو عمره است. و بدان که در این شب حضرت رسول صلی الله علیه و آله به معراج رفت و حضرت عیسی علیه السلام در این شب به آسمان بالا برده شد. در این شب حضرت موسی علیه السلام و حضرت یوشع بن نون وصیِّ آن جناب از دنیا رحلت فرمودند. در این شب واقع شد شهادت مولای ما امیرالمؤمنین علیه السلام .
شیخ مفید فرموده که: در این شب تجدید می شود احزان آل محمد صلی الله علیه و آله و در این شب غسل کند و صد رکعت نماز به جا آورد و صلوات بسیار بفرستد و سعی و کوشش کند در نفرین بر ظالمان آل محمد صلی الله علیه و آله و لعن بر قاتل امیرالمؤمنین علیه السلام . [8]
و چون روز بیست و یکم قتل امیرالمؤمنین علیه السلام است، مناسب است زیارت آن جناب، و کلمات حضرت خضر علیه السلام در این روز که به منزله زیارت آن حضرت است. شب بیست و دوم: نمازش هشت رکعت است به حمد و هر سوره که خواهد و غسل و دعاهای این شب را به عمل آورد. [9]

سومین شب قدر
شب بیست و سوم: از دو شبِ قدر سابق افضل است و از احادیث بسیار مستفاد می شود که شب قدر همین شب است و در این شب جمیع امور بر وفق حکمت مقدر می گردد. و از برای این شب، غیر از اعمالی که با دو شب سابق مشترک است، چند عمل دیگر است:
1. خواندن سوره عنکبوت و روم که حضرت صادق علیه السلام قسم یاد فرمود که خواننده این دو سوره در این شب از اهل بهشت است. 2. خواندن سوره حم دخان». 3. خواندن انا انزلناه» هزار مرتبه. 4. آنکه تکرار کند در این شب، بلکه در تمام اوقات، این دعا را که برای وجود مبارک امام عصر عج الله تعالی فرجه الشریف وارد شده: اَللّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ صَلَواُتکَ عَلَیْهِ وَ عَلی ابائِهِ فی هذِهِ السّاعَةِ وَ فی کُلِّ ساعَةٍ وَلِیّاً وَ حافِظاً وَ قآئِداً وَ ناصِراً وَ دَلیلاً وَ عَیْناً حَتّی تُسْکِنَهُ اَرْضَکَ طَوْعاً وَ تُمَتُّعَهُ فیها طَویلاً. 5. آنکه غیر از غسل اول شب، غسلی نیز در آخر شب کند.
و بدان که از برای غسل و احیای این شب و زیارت امام حسین علیه السلام و صد رکعت نماز فضیلت بسیار و تأکید شده و روایت است که حضرت صادق علیه السلام » سخت مریض شده بود، چون شب بیست و سیم ماه مبارک رسید، موالیِ خود را امر فرمود که حرکتش دادند به مسجد و آن شب را در مسجد بود تا به صبح. و نماز امشب هشت رکعت است به حمد و هر سوره که میسر شود. علامه مجلسی فرموده که: هر مقدار قرآن که ممکن باشد در این شب بخوانند و دعاهای صحیفه کامله را بخوانند، خصوصاً دعای مکارم الاخلاق و دعای توبه، و روزهای این شب ها را نیز باید حرمت داشت و به عبادت و تلاوت و دعا به سر آورد. زیرا که در احادیث معتبره وارد شده است که روز قدر در فضیلت مثل شب قدر است، انتهی.
و بدان که سید در اقبال فرموده که: در این شب مضایقه نکند انسان از دعا کردن برای برادران، و فرموده که: من بعد از تصنیف کتاب اقبال در یکی از شب های جلیله ماه رمضان در وقت سحر مشغول به دعا بودم برای کسانی که واجب بود یا نیکو بود مقدم داشتنِ ایشان را به دعا. پس در خاطرم گذشت که سزاوار است منکرین اقدس الهی و مستخفین به حرمت حضرت باری جلّ شأنه مقدم داشته شوند در دعا، و دعا شود در حق ایشان به هدایت از ضلالت به جهت آنکه مفاسدِ آثار کفر و ضلالت ایشان بیشتر و ضرر ایشان اعظم است. پس الحال که ممکن نیست مرا دفع ایشان به جهاد و منع ایشان از الحاد و فساد، پس دعا کنم در حق ایشان به هدایت. پس در آن وقتِ سحر دعا کردم در حق هر ضال و گمراهی به آنکه هدایت یابند از راه باطل و به راه حق در آیند. پس تأیید فرمود این مطلب را که دعای در حق گمراهان باشد به شفاعتِ حضرت ابراهیم علیه السلام در حق قوم لوط و دعای حضرت رسول صلی الله علیه و آله در حق کفّار قوم خود: اللّهُمَّ اغْفِرْ لِقَوْمی فَاِنَّهُمْ لا یَعْلَمُونَ، با آنکه اذیت آن حضرت می کردند و آنکه حضرت عیسی علیه السلام فرموده که: بوده باشد مثل خورشید که می تابد بر بِرّ و فاجر.و گذشت که در روایات وارد شده است که روز قدر در فضیلت مثل شب قدر است، پس قدر این روز را نیز بدان. [10]

پی نوشت ها :

1. همان، صص 11 و 12.
2. همان، صص 12 و 13.
3همان، صص 14 و 15.
4. همان، صص 17 ـ 20.
5. فیض العلام، صص 40 ـ 42.
6. همان، صص 42 و 43.
7. همان، ص 44.
8. همان، صص 46 و 47.
9. همان، ص 48.
10. فیض العلام، صص 48 ـ 51.
منبع: ،مرکز پژوهش های صدا وسیما ،گنجینه ، شماره (85)، قم: 1389
http://www.rasekhoon.netالمبارک




بإسمک الأعظم

فضیلت و اعمال مشترکه ماه شعبان

فضیلت ماه شعبان

شعبان ماه بسیار شریفى است و به حضرت سید انبیاء صَلَّى اللهِ عَلِیهِ وَ آله منسوب است و آن حضرت این ماه را روزه مى‌گرفت و به ماه رمضان وصل مى‌کرد و مى‌فرمود شعبان، ماه من است هر که یک روز از ماه مرا روزه بگیرد بهشت برای او واجب می‌شود و از حضرت صادق علیه السلام روایت شده است که چون ماه شعبان فرا می‌رسید امام زین العابدین علیه السلام اصحاب خود را جمع مى‌نمود و مى‌فرمود اى اصحاب من مى‌دانید این چه ماهى است؟

ادامه مطلب

بإسمک الأعظم


رسول خدا صلّی الله علیه وآله فرمود: هرکس در ماه رجب، هزار مرتبهلَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» بگوید، خداوند برای وی هزار حسنه نوشته، و هزار شهر در بهشت بنا می کند.


ذکر
تهلیل، گفتن لااله الاّ اللّه، مهمترین شعار توحیدی اسلام است. واژه تهلیل، از مادّة هلل، در لغت به معنای بالا بردن صداست (ابن فارس، ج 6، ص 11) و در اصطلاح، گفتن لااله الاّ اللّه است. به کار بردن مادّة هلل برای این معنا، بدان سبب است که فرد به هنگام گفتن لااله الاّ اللّه صدای خود را بلند می کند. (ازهری ، ج 5، ص 368) همچنین گفته شده که تهلیل برگرفته از حروف لااله الاّ اللّه است. (راغب اصفهانی ، ذیل هلل »)

عبارت لااله الاّ اللّه دو بار به همین صورت در قرآن کریم به کار رفته (رجوع کنید به صافات : 35؛ محمد: 19) و به صورتهای مشابه، مانند لااله الاّ أنا و لااله الاّ أنت و بویژه لااله الاهو، بیش از سی بار در قرآن آمده است. (رجوع کنید به عبدالباقی ، ذیل إل'ه »)

مفسران بر اساس حدیث نبوی و اقوال صحابه و تابعین، کلمة التقوی » را که در قرآن (فتح : 26) نیز آمده، همان لااله الاّ اللّه دانسته اند (ابن بابویه ، 1386، ج 1، ص 251؛ طوسی ، ج 4، ص 283). علاوه بر این، در منابع حدیثی و تفاسیر، لااله الاّ اللّه با نامها و اوصافی چون کلمة التوحید. (فضل بن حسن طَبْرِسی ، ج 6، ص 480،4)

 

ادامه مطلب

بإسمک الأعظم

رجب ، ماه خدا برای پرکشیدن به عرش کبریایی
ماه رجب ماه خدا، ماه حرمت و فضیلت از راه رسید، ماهی که مومنان با ورود به آن باید توشه ای برگیرند تا بتوانند به نهایت مقصود یعنی ماه رمضان نایل آیند.
ماه رجب به اندازه ای با اهمیت است که گویند هر آنکس که این ماه مبارک را درک کند و عبادت های خاص آن را به جای آورد همانند روزی که از مادر زاده شد، از تمامی گناهان پاک خواهد شد.
"رجب" نامی است بهشتی، نام نَهرى در بهشت که از شیر سفیدتر و از عسل شیرین تر است از این رو هر که خود را از آلودگی ها و گناهان پاک کرده و از فواید این ماه بهره مند شود گویی همانند آن نهر، جان و روح خود را پاک و مطهر ساخته است.
ادامه مطلب

تبلیغات

آخرین ارسال ها

آخرین جستجو ها

دفتر روانشناسی آقای امیرگرمابی نورالأصفیاء آموزش ووکامرس برای مبتدیان آموزش و مشاوره کسب درآمد اداره امور قرآنی آقای ژنراتور پزشکی رسانک • سایت تفریحی و خبری سرزمین دوستی دروس استاد عرفانیان